Recenzja książki: Świat, człowiek, moralność w filozofii Artura Schopenhauera
Recenzuje: sylwi_app
Zacznę od przytoczenia słów samego Artura Schopenhauera: „(...) moja filozofia jest jak Teby, o stu bramach: z każdej strony można wyjść i każdą bramą dojść prostą drogą do punktu środkowego". Dlaczego cytat? Te słowa w prosty i jednoznaczny sposób charakteryzują jego filozofię, której poświęcono wiele uwagi i którą poddano licznym analizom. Praca Karoliny Maciaszczyk Świat, człowiek, moralność w filozofii Artura Schopenhauera, to kolejny cenny głos i monografia poświęcona jego osobie i myśli. Sedno pracy stanowi trzeci rozdział: Metafizyczna podstawa etyki, w którym autorka podejmuje się refleksji nad takimi zagadnieniami, jak: problem wolności, zasada współczucia, problematyka zła czy negacja woli życia.
Autorka w sposób rzetelny przedstawia najważniejsze fakty z życia Artura Schopenhauera (1788-1860) - te, które niewątpliwie wpłynęły na kształtowanie się jego światopoglądu i bez znajomości których nie sposób zrozumieć jego podejścia do życia i filozofii. Niestety, Schopenhauer nie doczekał się następców i nigdy w Europie nie było „ery schopenhaueryzmu", jak miało to miejsce chociażby w przypadku heglizmu (Hegla zresztą nasz bohater szczerze nie znosił). Mimo tego, należy zauważyć oddziaływanie jego filozofii w pewnych kręgach, gdzie dzieło jego stało się swego rodzaju podstawą myślenia o świecie - wystarczy wymienić np. Fryderyka Nietzschego (który zresztą później sytuował się w pewnej opozycji wobec swego mistrza). Echo jego filozofii obecne jest także w literaturze (twórcy epoki modernizmu).
J. Garewicz, największy znawca problematyki schopenhauerowskiej w Polsce, stwierdził: „Jako system, filozofię Schopenhauera można było tylko przyjąć lub odrzucić w całości, do ulepszeń się nie nadawała". I właśnie o tym traktuje ta praca, w której autorka skupia się na konkretnej myśli Artura Schopenhauera, jednocześnie sygnalizując czytelnikowi wiele nieścisłości w jego etyce. Nie podlega dyskusji fakt, że Artur Schopenhauer jest myślicielem zajmującym wyjątkowe miejsce w historii filozofii europejskiej - i to z wielu powodów. Nie sposób w krótkiej recenzji „zawrzeć" streszczenia pracy autorki czy zwrócić uwagę lub choćby zasygnalizować najistotniejsze jej wątki. Są jednak takie elementy myśli filozofa, które są szczególnie aktualne. Dziś, gdy modne jest mówienie o dialogu kultur, może warto przypomnieć o tym, że Artur Schopenhauer jako pierwszy z filozofów potrafił dokonać swoistej syntezy wielu elementów pochodzących z wielkich systemów filozoficzno-religijnych Indii i prądów myśli europejskiej.
Szukanie prawdy to podstawowe zadanie każdego filozofa, który uczciwie podchodzi do swej życiowej drogi. Podobne zadanie spoczywa na tych, którzy podejmują myśl filozofów i myślicieli, by ją opracować, przeanalizować, jeszcze raz odczytać. Choć praca Karoliny Maciaszczyk nie jest „do poduszki", to autorka stara się posługiwać prostym, przejrzystym językiem, który jest zrozumiały nie tylko dla pasjonatów tej dziedziny. Jej dużym atutem jest również logika wywodu i przejrzystość realizacji tematu. Czytelny podział na rozdziały i podrozdziały ułatwia percepcję pracy oraz korzystanie z niej przez osoby zainteresowane może nie całością myśli filozofa, ale konkretnymi zagadnieniami. Wreszcie warto sięgnąć po pracę, gdy po prostu pragnie się pogłębić swoją wiedzę na temat filozofii Artura Schopenhauera lub jeszcze raz pochylić się nad jego myślą - usystematyzowaną i opracowaną.
Sylwia Palka
