Recenzja książki: Słowo i sens. Rozmowy Janiny Koźbiel

Recenzuje: Justyna Gul

O miłości do słowa…

Na początku było Słowo, a Słowo było u Boga, i Bogiem było Słowo – czytamy w Ewangelii wg św. Jana i doceniamy ponadczasowość tego stwierdzenia i głęboką mądrość z niego płynącą. Słowo może być potężną bronią, ale też może służyć do wyznania miłości. Słowo zarówno rani, jak i leczy. Za pomocą słów się komunikujemy, ze słowami pracujemy, wykorzystując je do tworzenia niezapomnianych tekstów. O słowach możemy - wreszcie - rozmawiać, możemy też utrwalić te rozmowy. Tak, jak zrobiła to Janina Koźbiel w niezwykle interesującej publikacji, która ukazała się nakładem wydawnictwa JanKa.

Słowo i sens to kontynuacja koncepcji rozmów z ludźmi pióra, zapoczątkowanej tomem Słowa i światy. Długo przyszło nam czekać na niezwykle frapującą pozycję, która przybliża zarówno samych twórców, jak i ich dzieła, wyznawane wartości czy przekonania dotyczące roli i miejsca literatury w życiu społecznym. To pozycja dla wymagających czytelników, którzy znają sylwetki rozmówców, a jeśli nie, to otworzą się na poznanie postaci zaangażowanych w swoją pracę i mających swego rodzaju poczucie misji.

Słowo i sens tworzy osiem rozmów z osobami, dobranymi według całkowicie subiektywnego klucza. Znajdziemy tu przedstawicieli różnych szkół i gatunków literackich, ludzi o odmiennych poglądach na świat, choć jednakowo miłujących słowo. Tom otwiera rozmowa z Justyną Bargielską, poetką, prozaiczką, felietonistką, i – co ważne – matką, bowiem również o dzieciach jest w wywiadzie mowa. Spotkamy też Joannę Bartoń, która zadebiutowała w 2015 r. powieścią Do niewidzenia, do niejutra. W rozmowie z nią dotkniemy tematu najważniejszej ze sztuk, istnienia tabu czy też zainteresowania ludźmi.

Z kolei Marek Bieńczyk, historyk literatury, prozaik, eseista, mówi o wizji świata, niezdolności do tolerancji, a także o melancholii. Wyjątkowa jest rozmowa z Julią Hartwig, eseistką i poetką, która mówi o odpowiedzialności za to, co się pisze, o stosunku do życia i sztuce, która może zastąpić religię. Z kolei reporterka Hanna Krall zdradza swoje upodobania do sytuacji hipotetycznych, a także prowadzi rozważania na temat sensu życia i sposobów jego odzyskania.

Z rozmowy z Andrzejem Stasiukiem, poetą, dramatopisarzem, współwłaścicielem wydawnictwa Czarnego, dowiemy się, dlaczego – pomimo krążących opinii  – nie jest buntownikiem, a także jakie książki ceni. Nie możemy jednak liczyć na wskazanie tytułów, bowiem książka napisana już nic nie jest warta. Olga Tokarczuk, poetka i prozaiczka, dostrzega rolę intuicji w swoim życiu, mówi ponadto o rozwoju, znaczeniu różnych czynników dla rozwoju wewnętrznego świata, cechach tworzonych przez siebie postaci oraz o roli tabu. Zbiór zamyka zapis rozmowy z Piotrem Tomaszukiem, reżyserem i autorem scenariuszy teatralnych. W trakcie wywiadu poruszane są kwestie funkcjonowania słowa we współczesnym teatrze, równowagi pomiędzy dystansem a utożsamianiem się z bohaterami oraz przekraczania granic.

Lektura książki Słowo i sens to obcowanie ze słowem, z jego formą i znaczeniem, z możliwościami, ale i ograniczeniami, jakim słowo podlega. To sposób otwarcia się na świat, przybliżenia do ludzi pióra - po to, by lepiej zrozumieć twórczość oraz samych twórców. To dyskurs dotyczący słowa i jego użycia, a także przygoda zarówno z codziennością, jak i z duchowymi doznaniami. Rozmówcy Janiny Koźbiel prezentują różne historie, różne spojrzenia na otaczającą nas rzeczywistość, niekiedy zmuszają do zmiany perspektywy czy też do refleksji. W jednym jednak wszyscy się zgadzają – kiedy mówią o kreacji słowa, odczuwamy wzniosłość tematu i wachlarz emocji, jakie pociąga on za sobą. 

Autorka bloguje na: www.qulturaslowa.blogspot.com