Recenzja książki: Skarby cywilizacji. Zabytki techniki w Polsce

Recenzuje: Damian Kopeć

Mamy z czego być dumni

Zabytki kultury materialnej należą do dziedzictwa każdego narodu. Dokumentują, jak rozwijał się przez wieki, co zdołał osiągnąć. Specyficznym rodzajem takich zabytków są te związane z techniką. Na terenie naszego kraju jest ich wiele, nie zawsze stworzonych w wolnej Polsce, również przez zaborców czy okupantów. Fascynują, cieszą oko, wywołują podziw – o ile tylko są znane, zwiedzane i doceniane. Część z nich bowiem ciągle znajduje się jakby w cieniu, w zapomnieniu, jest zbyt słabo rozpropagowana (np. Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce). Są zabytki techniki w Polsce znane na całym świecie – takie jak chociażby kopalnia soli w Wieliczce. Są wiekowe, ale i są całkiem nowe, jak przykładowo Stadion Narodowy w Warszawie czy sala koncertowa NOSPR-u w Katowicach. Zwracają uwagę rozwiązaniami technicznymi, wyglądem, pomysłowością, oryginalnością, jakością wykonania. Jeżdżąc po kraju, możemy je dostrzec praktycznie wszędzie. Wystarczy tylko trochę ciekawości i wytrwałości.

W albumie Zabytki techniki w Polsce opisano kilkadziesiąt takich obiektów, rozrzuconych po całym kraju. Zdaniem autora najbardziej godnych zobaczenia. Każdy z nich krótko opisano i ukazano na fotografiach. Umiejscowiono w czasie i przestrzeni. Opis uzupełniono ciekawostkami z nim związanymi. Obok tak znanych miejsc jak przykładowo kopalnia soli w Wieliczce, kanały Bydgoski i Elbląski, tężnie w Ciechocinku, Stare Miasto w Zamościu, Kopalnia Srebra w Tarnowskich Górach, Browar w Żywcu czy port w Gdyni poznajemy także te mniej znane, lecz warte naszej uwagi. Wśród nich z pewnością jest Międzyrzecki Rejon Umocniony czy Wilczy Szaniec, kilka interesujących mostów i wiaduktów, Skansen Taboru Kolejowego w Chabówce. Z pewnością wielu czytelników uzna, że brakuje w albumie kilku ciekawych zabytków (na przykład zabytkowej kopalni złota w Złotym Stoku czy kopalni węgla Guido w Zabrzu), trzeba było jednak było dokonać wyboru i czasami zdecydować się na jednego tylko reprezentanta konkretnej grupy zabytków.

Wędrując po Polsce, można napotkać wiele mniej znanych i spektakularnych budowli i rozwiązań technicznych budzących podziw. Czy to będzie krzywa wieża w Ząbkowicach Śląskich, czy wiadukty w Srebrnej Górze, Lewinie Kłodzkim, czy na trasie kolejowej Wałbrzych-Kłodzko, przedwojenna zapora w Międzygórzu w Kotlinie Kłodzkiej, czy budowle i podziemia kompleksu Reise w okolicach Walimia. Po prostu warto tam, gdzie z różnych względów trafiamy, zainteresować się okoliczną historią, odszukiwać i podziwiać bliskie zabytki techniki i architektury. Wiele wymienionych w albumie miejsc miałem okazję zwiedzić i rzeczywiście są one warte uwagi. Ciekawe zdjęcia zawarte w Zabytkach techniki w Polsce dobrze starają się uchwycić ich charakter, piękno, wyjątkowość. Zachęcają do zainteresowania się tym dziedzictwem historii. Warto, planując wyjazd, sprawdzić w omawianej książce lub dwolonym przewodniku turystycznym, czy nie ma w okolicy czegoś ciekawego do zobaczenia. Nie wolno marnować okazji do poznawania kraju i jego historii.

Album Zabytki techniki w Polsce nie jest gruby. Ma przejrzysty układ, krótkie, konkretne opisy i bardzo dobre zdjęcia. Nie zawiera wyczerpujących opisów zabytków, stanowi raczej swojego rodzaju zachętę do zainteresowania się nimi. By nie opisywało naszego postępowania znane przysłowie: cudze chwalicie, swego nie znacie, sami nie wiecie, co posiadacie.