Recenzja książki: Przyjaciel, mentor, bohater. Praktyczny poradnik każdego taty

Recenzuje: Damian Kopeć

Być dobrym tatą  

Co to znaczy być ojcem? Jak być dobrym tatą w dzisiejszych czasach? Jak być ojcem w czasach, kiedy na różne sposoby podważa się sens ojcostwa? Kiedy szczególny nacisk kładzie się na pragnienia, samopoczucie i samorealizację dorosłych, a dobro dzieci - teoretycznie określane jako bardzo ważne - w praktyce spycha się na margines?

Josh McDowell jest doświadczonym mówcą i pisarzem chrześcijańskim. Od ponad pięćdziesięciu lat dzieli się swoją wiarą, doświadczeniem, wiedzą. Od ponad czterdziestu lat jest żonaty z Dottie. Mają czwórkę już dorosłych dzieci i kilkoro wnucząt. Co ciekawe, Josh dorastał w rodzinie zwanej eufemistycznie patologiczną. Jego ojciec był nałogowym alkoholikiem, jemu samemu zaś, wbrew złym doświadczeniom - o których ze smutkiem czasami wspomina - udało się zbudować kochającą się, zżytą rodzinę.
 
Książka Przyjaciel, mentor, bohater. Praktyczny poradnik każdego taty mówi o tym, jak być ojcem. Dobrym ojcem. Jak mądrze kochać i wychowywać swoje dzieci. Nie jest ona, jak wyraźnie podkreśla Josh, zbiorem przepisów nieuchronnie prowadzących do sukcesu. Nie jest prostą receptą na szczęście rodzinne. Może być inspiracją i przewodnikiem, ale to przede wszystkich od nas samych zależy, czy rady Josha zmienią nasze życie, czy przyniosą owoce. Autor bowiem wyraźnie pokazuje, że zmieniać możemy - i powinniśmy - przede wszystkim siebie, a nie innych. Na innych najskuteczniej wpływamy własną postawą.

Josh książkę kieruje przede wszystkim do tych, którzy wierzą w Boga, objawiającego się poprzez słowa Biblii. Duża część jego rad odnosi się wprost do sfery religijnej, do religijnej motywacji. Część rad jest uniwersalna. Autor często sięga po cytaty z Pisma Świętego, w którym znajduje głębszą inspirację do swoich przemyśleń. To nie jest zbiór teoretycznych, mądrych rozważań. To nie jest opis kolejnej, modnej obecnie, jedynie słusznej teorii wychowania. To rady człowieka, który - inaczej niż wielu naukowców - czerpie z konkretnych doświadczeń swoich i bliskiego otoczenia. Który swoje przemyślenia skonfrontował z życiem i przesłaniem biblijnym. Celem McDowella nie jest zachwycić czytelników pięknem użytych sformułowań, ich barwnością czy olśniewającą przenikliwością stwierdzeń. Chce nam pomóc tak, jak potrafi. Chce, żebyśmy mogli spojrzeć sobie w twarz i powiedzieć kiedyś, że zrobiliśmy wszystko, co w naszej mocy, by wychować swoje dzieci na dobrych, przyzwoitych ludzi, którzy założyli własne rodziny i z radością wychowują własne dzieci.

Josh wymienia 9 zasad, które dobrze byłoby wprowadzić w życie. W ich centrum zawsze jest osoba i miłość do niej, a nie jakieś abstrakcyjne normy. Te postanowienia to:

1. zawsze mówić prawdę w miłości (najpierw miłość do dziecka, potem prawda, zasady bowiem przestrzegamy ze względu na relacje)
2. być odpowiedzialnym wobec swoich dzieci, a nie tylko za nie
3. być autentycznym (nie znaczy doskonałym) przykładem
4. wyjaśniać dzieciom, kim jest Bóg i jaka jest Jego natura
5. zaszczepić dzieciom nieegoistyczny  szacunek do samych siebie
6. przekazać Boży sposób kształtowania zdrowych więzi
7. nauczyć dzieci odróżniać dobro od zła
8. nauczyć dzieci szanować Boży porządek w sferze seksu
9. pokazać, dlaczego wierzymy w to, w co wierzymy
10. kształtować w nich wdzięczne serce.

Dla Josha McDowella ważny jest kontekst owych postanowień, które warto uczynić, by lepiej przeżywać swoje ojcostwo. Autor zwraca uwagę na fakt, że na ogół tata nie działa w pojedynkę, że tworzy wraz z mamą zespół. Zespół, w którym każdy ma swoją rolę, w którym rodzice się wzajemnie uzupełniają. Ważna jest dla niego świadomość upływającego czasu, to, by dobrze wykorzystywać każdy dzień. Czas ucieka i nie można tego odwrócić, a czasu zmarnowanego nie odzyskamy, możemy go tylko żałować. Josh, opierając się nie tylko na doświadczeniu, ale i na wynikach badań stwierdza: wpływ rodziców jest naprawdę duży, choć że czasami może się wydawać, że dzieci ich w ogóle nie słuchają. Pytanie tylko, czy rodzice zawsze wiedzą, co chcą powiedzieć swoim pociechom, co pragną im przekazać? Czego chcą dla swoich dzieci? Warto, według McDowella, mieć świadomość tego, że doskonały tata nie istnieje. Bycie ojcem to nie tyle coś skończonego w danym momencie, ile proces. W tym procesie ważne zaś są postanowienia. Coś więcej niż tylko pobożne życzenia, ale coś mniej niż gwarancja sukcesu. Dlaczego nie możemy osiągnąć sukcesu ze stuprocentową pewnością? Z prostej przyczyny: każdy człowiek jest wolny, może podejmować własne decyzje. Dotyczy to również dziecka, które jest w dużym stopniu jako jednostka autonomiczne.

Styl Josha jest przejrzysty, wywody i przykłady zrozumiałe. Jego wieloletnie doświadczenie mówcy i pisarza owocuje umiejętnością jasnego wyjaśnienia tego, co uważa za ważne. Liczne przykłady, także z życia autora, są dobrą ilustracją stawianych w książce tez. McDowell stara się wszystko racjonalnie tłumaczyć, podaje uzasadnienia dla swoich rad i uwag. Unika nadmiaru słów, co szczególnie może się podobać tzw. "umysłom ścisłym". Przy okazji poszczególnych postanowień omawia rozmaite problemy, z którymi stykają się współcześni (i nie tylko współcześni) ojcowie. Stara się wyjaśniać, co w pewnych postawach oraz postępowaniach jest złe i dlaczego. Zawsze też proponuje pozytywne wzorce. Swoje rady, uwagi przekazuje w optymistyczny, pogodny sposób.

Książkę Przyjaciel, mentor, bohater. Praktyczny poradnik każdego taty można polecić wszystkim ojcom, którzy chcieliby poprawić swoje relacje z dziećmi, a którym nie przeszkadza motywacja religijna. Więzi buduje się codziennie poprzez konkretne słowa, zachowania, czyny. Od ich jakości mocno zależy to, jakie będą dzieci, jaki będą miały system wartości, postrzegania ludzi, świata i swojego w nim miejsca.

Wychowywanie dzieci to również wychowywanie samego siebie. Nie można odnieść sukcesów w tym pierwszym, ponosząc porażki w drugim.