Recenzja książki: Polscy Terroryści i Zamachowcy. Od powstania styczniowego do III RP
Recenzuje: Patryk Obarski
Sławomir Koper to znany historyk i publicysta, który na swoim koncie ma już kilkanaście książek historycznych. Znany z upodobania do ciekawych i niejednoznacznych postaci, tym razem zaprasza czytelników do poznania historii polskich zamachowców i terrorystów. Jak przekonuje autor w swojej publikacji, błędne jest powszechne przekonanie o tym, że Polacy są narodem odważnych i mężnych ludzi, którzy nigdy nie uciekali się do stosowania terroru.
Zaczynamy od Powstania Styczniowego. W owym czasie nienawiść Polaków do zaborców przejawiała się w różnych formach, od mniej lub bardziej biernych protestów, sięgając również zachowań skrajnych. Sprzeciw wobec panującego porządku politycznego często skłaniał polskich patriotów do podejmowania decyzji o konieczności dokonania zabójstw rosyjskich namiestników. Wiek XIX dla Polaków był więc czasem niespokojnym, wypełnionym nieustającą walką o niepodległość Ojczyzny. Co ciekawe, często wspierały je osoby, po których nikt by się tego nie spodziewał.
Historia polskich terrorystów obejmuje też początek XX wieku i czasy obejmujące pierwszą i drugą wojnę światową. Pojawia się polskie podziemie oraz działalność Szarych Szeregów. To akcje, w które angażowano wszystkich chcących i mających predyspozycje do tego, by podjąć się zamachu na hitlerowców. Polscy zamachowcy – jak przekonuje Koper – to jednak także ludzie żyjący pod jarzmem komunizmu czy na emigracji.
Sławomir Koper w swojej najnowszej książce przedstawia osoby, które znamy tylko za sprawą ich najgłośniejszych czynów, czasem – popełnionych zbrodni. Czynów, które część osób uważa za bohaterskie, inni zaś czytelnicy ocenią je jako barbarzyńskie. Autor opisuje losy zamachowców, jednocześnie nakreślając ówczesne realia oraz wyjaśniając motywację zabójców i terrorystów. Nie czyni tego jednak w sposób rozwlekły czy nużący. Koper ogranicza się do najważniejszych faktów, nie wdając się w szczegóły życia pod niemiecką czy radziecką okupacją.
Książka Kopra nie jest publikacją specjalistyczną, a sama treść Polskich terrorystów… to nie nowe odkrycia historyczne. Autor jednak zebrał ważne w historii Polski przypadki i w przystępny sposób zaprezentował czytelnikom. Pomimo tego lekkiego podejścia, odbiorca – niezależnie od posiadanej wiedzy historycznej – podczas lektury z całą pewnością nie poczuje się zlekceważony.
Sławomir Koper stara się wyczerpująco przedstawić tematy, które porusza w swojej publikacji. W jego książce, być może, nie znajdziemy spisu i omówienia wszystkich aktów terroryzmu historii Polski i Polaków. Można mieć jednak pewność, że te, którymi się zajął, zostały omówione naprawdę rzetelnie.
Każdy, kto miał okazję przeczytać inne książki autora, doskonale zna styl książek Sławomira Kopra. W przypadku Polskich terrorystów i zamachowców styl ten nie ulega zmianie: jest lekki, przystępny, narracja ta zupełnie nie przypomina nudnych wykładów na licealnej lekcji historii, ale raczej prawdziwą, autentyczną opowieść, wciągającą na równi z dziełami popularnych autorów kryminałów czy powieści przygodowych. Sławomir Koper stara się zachować obiektywizm wobec opisywanych osób czy sytuacji, oceny w książce pojawiają się przede wszystkim za sprawą przytaczania słów innych postaci historycznych.
Co ważne, Koper w narrację wplata anegdoty i za ich sprawą podczas lektury trudno nie wybuchnąć śmiechem. W książce pojawia się na przykład wątek kobiet, które, biorąc udział w walkach, przemycały broń we… własnej bieliźnie. Niestety, czasami podczas spaceru obstawioną przez żołnierzy ulicą spod sukni wypadać zaczynała… wojenna kontrabanda! Jak zatem pokazuje autor, wpadki zdarzały się także (a może i zwłaszcza) podczas planowania i realizacji słynnych zamachów.
Pytania rodzi jedynie wydanie książki w serii Biblioteka Tożsamości Narodowej. Seria ta ma kształtować dumę i świadomość współczesnych Polaków. I tu pojawia się pytanie o to, czy rzeczywiście powinniśmy być dumni z postaci takich jak Eligiusz Niewiadomski, Leon Czołgosz czy Janusz Waluś? Czy terroryzm lub dokonywanie zamachów w imię „wyższych celów" może zostać usprawiedliwione? Pytania te warto postawić sobie po lekturze.
Polscy terroryści i zamachowcy to zatem interesująca pozycja, która przystępnie i atrakcyjnie przedstawia historie polskich zamachowców. To publikacja, która z całą pewnością spodoba się zarówno osobom zawodowo zajmującym się historią, jak i pasjonatom.
