Recenzja książki: Pogranicze

Recenzuje: Justyna Gul

Cienie przeszłości

Każda rocznica ofensywy militarnej „Burza” wywołuje gwałtowne spory pomiędzy Chorwatami a Serbami, spowodowane odmiennymi poglądami dotyczącymi interpretacji wydarzeń rozgrywających się w pierwszych dniach sierpnia 1995 roku w rejonie Krajina, obszarze leżącym obecnie na wschodzie Chorwacji, na granicy z Bośnią i Hercegowiną. Brutalne mordy, które miały wówczas miejsce, do dziś pozostawiły krwawiące rany w sercach wielu ludzi, pojawiły też anioły zemsty drżące z napięcia przed wymierzeniem sprawiedliwości i zadośćuczynieniem za doznane krzywdy.
    Wydarzenia 1995 roku, a raczej ich reperkusje, stały się inspiracją dla Thomasa Kangera, autora genialnej i poruszającej w swej wymowie książki „Pogranicze”. Ten kryminał, nominowany do Nagrody Szwedzkiej Akademii Autorów Kryminałów w 2007 r. w kategorii Najlepszy Szwedzki Kryminał Roku, w pełni zasługuje na laury. Skonstruowana w taki sposób, by nieustannie zaskakiwać czytelnika fabuła roi się od ukrytych znaczeń, przeszłość przenika teraźniejszość, a w tle majaczy jeden z przełomowych momentów wojen bałkańskich lat 90 i tezy związane z subiektywnością czasu.
    Tytułowe pogranicze to właśnie leżąca przy granicy terytorialnej Krajina. Tam główna bohaterka Elina Wiik, policjantka sekcji operacyjnej Wydziału Kryminalnego, prowadzi dochodzenie w sprawie morderstwa. Działa na pograniczu prawa, bowiem jurysdykcja sztokholmskiej policji nie sięga tak daleko. Nie ma jednak wyjścia – musi odkryć prawdę o ukochanym mężczyźnie i robi to nie tylko dla siebie.
Owocem zbyt krótkiego romansu nad bajową Zatoką Terencką, przerwanego brutalnym zabójstwem Alexa Niro, jest bowiem Mira i to dla niej Elina musi dowiedzieć się, jaka była prawdziwa tożsamość kochanka i oczyścić go z podejrzeń.
Jej potrzeba perfekcji we wszystkich aspektach życia nie dopuszcza półprawdy i wątpliwości. Dlatego też, przełamując opory systemu, Elina jest gotowa nawet rozdrapywać stare blizny by ustalić rzeczywisty przebieg wydarzeń. Jest to o tyle trudne, że wszystkie poszlaki wskazują jako początek zarzewia konfliktu właśnie akcję wyzwolenia przeprowadzaną w 1995 roku przez armię chorwacką. Kilka tygodni po zbrojnej interwencji rodzina Dodola (jedni z nielicznych Serbów, którzy nie porzucili Krajiny) została bestialsko zamordowana.
W jaki sposób zabójstwo sprzed lat wiąże się z osobą Alexa Niro vel Alexandra Kupalo i jego śmiercią? Czy Elina zdoła odkryć tajemnicę kolejnych morderstw w zadziwiający sposób ze sobą połączonych? Czy na pograniczu mitu i prawdy kryje się klucz do zagadki ukochanego? Sza… nie zdradzę tego, bo byłaby to potworna zbrodnia. „Pogranicza” nie można nie zauważyć, ominąć i nie można go nie przeczytać.
Thomas Kanger perfekcyjnie skonstruował fabułę by zamknąć nas w matni fałszywych tropów, podejrzeń oraz przypuszczeń oraz co chwilę udowadniając nam kolejne pomyłki i rozsypywać powstałą koncepcję winnej osoby niczym domek z kart.
Solidna dawka emocji, historii i rozważań miesza się tu z wnikliwą obserwacją nieudolnego systemu sprawiedliwości, korupcji i niedopowiedzeń oraz dogłębną analizą charakterologiczną bohaterów. Wszystko to sprawia, że stajemy na pograniczu szaleństwa, by pomóc Elinie w rozwiązaniu sprawy. Czy jednak kobieta może nam zaufać?