Recenzja książki: Podróż w świat Europy

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Europa jest częścią świata, tradycyjnie chociaż nieściśle, określaną mianem kontynentu. Pomimo tego, że wraz z Azją tworzy Eurazję, ze względu na odmienny charakter kulturowo-polityczny, każda z owych dwu części uważana jest za samodzielną. Kontrowersjom podlega również przebieg europejskich granic, co czyni ją jeszcze bardziej interesującą. Książka „Podróż w świat Europy” jest zaproszeniem w drogę po miastach i wydarzeniach bardziej lub mniej znanych, co pozwala czytelnikowi zrozumieć europejską rzeczywistość, a także określić własną tożsamość kulturową.

Podział na cztery części jest uzasadniony i w pełni zrozumiały. Bez którejkolwiek z nich obraz całości byłby niekompletny, bowiem „fundament” umożliwia zaistnienie; „wzrost” jest naturalną konsekwencją upływu czasu; „dominacja” jednego elementu jest motorem dla pozostałych; natomiast „upadek czy nowy początek” stanowi wyzwanie dla dalszego rozwoju. Pytania pojawiające się w każdym tytule podrozdziałów ostatniego rozdziału mają pobudzić czytelnika do refleksji, których efektem będzie określenie swego miejsca w społeczeństwie europejskim.

Jerzy Pilikowski w swoich rozważaniach przenosi się do Jerozolimy, skąd rozpoczyna wędrówkę przez wieki i dzieje. Formułuje katalog miast znanych każdemu: Ateny, Rzym, Konstantynopol, Akwizgran, Palermo, Paryż, Florencja, Madryt, Londyn, Amsterdam, Petersburg, a nawet Kraków. Czytelnik ma okazję przekonać się, w jaki sposób opisywane miejsca przyczyniły się do obecnego kształtu Europy. Obecność pierwiastków chrześcijańskich wskazuje na potrzebę dostrzeżenia nie tylko przeszłości historycznej, geograficznej i politycznej, ale także religijnej.

Sprostać postawionym przez autora wyzwaniom wcale nie jest trudno, bowiem Jerzy Pilikowski jasno i wyraźnie tłumaczy, „gdzie szukać dalszej wiedzy”. Podaje tytuły wartościowych książek, podręczników do historii, encyklopedii, atlasów, przewodników turystycznych, albumów oraz innych kompendiów, dotyczących sztuki europejskiej i światowej. Proponuje również wybór tekstów źródłowych do historii powszechnej, a także zestaw uniwersyteckich podręczników, pozwalających na zaczerpnięcie szczegółowych wiadomości na temat ważnych zdarzeń z dziejów Europy.

Teksty podniesione do rangi wartych zapamiętania umieszczono w ramkach a wyliczone nazwy miast umiejscowiono na mapie. Każdy rozdział zakończono graficznym schematem, podsumowującym omówiony okres dziejowy. Książka napisana jest językiem historycznym, co oznacza, że zawarte w niej szczegółowe informacje najbardziej ucieszą bezpośrednio zainteresowanych tematyką. Pozostali czytelnicy potraktują proponowaną pozycję „po macoszemu”. A szkoda, bowiem jej lektura pokazuje, że być Europejczykiem nie znaczy przestać być Polakiem w trudnych momentach dziejów.