Recenzja książki: Podróż w świat cywilizacji

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Cywilizacja, rozumiana jako poziom rozwoju społeczeństwa w poszczególnych okresach historycznych, obejmuje wytwory pochodzące z przejawów aktywności człowieka, stopień opanowania środowiska naturalnego oraz funkcjonowania instytucji społecznych. Książka Podróż w świat cywilizacji jest zaproszeniem w drogę po różnych kręgach cywilizacyjno-kulturowych, mających swoje umiejscowienie w czasie i przestrzeni. Każdy z nich został szczegółowo omówiony, z uwzględnieniem wydarzeń historycznych, miejsca w świecie, modelu państwa i dziedzictwa kulturowego, dorobku materialnego, religii i literatury, a także rasy, narodowości oraz wzajemnych wpływów. Podział na cztery części jest uzasadniony i w pełni zrozumiały. Bez którejkolwiek z nich obraz całości byłby niekompletny.

W swoich rozważaniach Jerzy Pilikowski poddał naturę rygorom kultury oraz skupił się na czynnikach mających decydujący wpływ na rozwój cywilizacji. Przyjrzał się ludom pierwotnym i bóstwom. Wspomniał o kosmopolitycznych metropoliach, a także odnalazł kulturowy pomost pomiędzy Europą a resztą świata. Szczegółowo przeanalizował pojęcie „państwo środka” oraz wskazał na hellenistyczny charakter Śródziemnomorza. W kolejnych przemyśleniach nie tylko skupił się na kręgu łacińskim, bizantyńskim i muzułmańskim, ale również ukazał wpływ katolickiego chrześcijaństwa na cywilizację zbudowaną w Europie Zachodniej i Środkowej.

Sprostać postawionym przez autora wyzwaniom wcale nie jest trudno, bowiem Jerzy Pilikowski jasno i wyraźnie tłumaczy, gdzie szukać dalszej wiedzy. Podaje tytuły wartościowych książek, podręczników do historii, encyklopedii, słowników, atlasów, przewodników turystycznych, albumów oraz kompendiów wiedzy dotyczących historii, religii, sztuki, mitologii i literatury. Teksty podniesione do rangi wartych zapamiętania umieszczono w ramkach. Każdy rozdział zakończono graficznym schematem, podsumowującym zaprezentowaną wiedzę. Pomocą służą również wyliczenia, zestawienia, mapki i przypisy zamieszczone pod tekstem oraz na końcu każdej z czterech części.

Opublikowana nakładem Wydawnictwa WAM książka Podróż w świat cywilizacji napisana jest językiem pełnym terminologii historycznej. Oznacza to, że zawarte w niej szczegółowe informacje najbardziej ucieszą bezpośrednio zainteresowanych tematyką. Pozostali czytelnicy mogą przez to potraktować proponowaną pozycję nieco „po macoszemu”. Warto jednak poświęcić Podróży w świat cywilizacji należną uwagę, bowiem lektura tej książki pokazuje, że życie każdego człowieka wkomponowane jest w otaczający nas świat i wszyscy mamy udział w kształtowaniu się cywilizacji światowej.