Recenzja książki: Podręczny słownik terminów literackich

Recenzuje: mrowka

„Podręczny słownik terminów literackich” Stanisława Jaworskiego to publikacja przeznaczona dla uczniów szkół ponadpodstawowych (ewentualnie także dla uczniów starszych klas szkół podstawowych). Jest wyciągiem z dotychczas stworzonych słowników terminów literackich Sławińskiego, z wydanego w zeszłym roku przez Universitas „Słownika rodzajów i gatunków literackich”, z podręczników do teorii literatury i z podstawowych tekstów teoretycznoliterackich.

Zawiera książka Jaworskiego hasła z zakresu poetyki – rodzaje i gatunki literackie, środki stylistyczne, elementy procesu komunikacyjnego, najważniejsze grupy literackie XX wieku, nurty i kierunki w literaturze, części dzieła literackiego. Hasła przedstawione są skrótowo, choć – biorąc pod uwagę przeznaczenie słownika – wyczerpująco. Poza definicjami mieszczą się w artykułach hasłowych przykłady czy zarys historyczny zjawiska. Ponieważ słownik Jaworskiego przewidziany jest jako podręczny, nie ma w konkretnych przykładach bibliografii czy podpowiedzi, gdzie szukać dalszych wskazówek. Jednakże na poziomie gimnazjum czy nawet liceum nie ma potrzeby poszerzania zamieszczonych tu wiadomości.

„Podręczny słownik terminów literackich” przydaje się przede wszystkim do lepszego zrozumienia terminów pojawiających się w podręcznikach i szkolnych opracowaniach, ułatwi również z pewnością pracę przy analizowaniu konkretnego utworu. Ponieważ terminy literackie najczęściej nie mają jednej stałej definicji, w słowniku pojawiają się podstawowe bądź najbardziej ogólne wyjaśnienia, autor – co zrozumiałe – nie przytacza historii sporów, iście filozoficznych rozważań czy przeczących sobie koncepcji, nieobcych studentom filologii polskiej. Ci z pewnością nie będą mogli korzystać ze słownika, dla nich pozycja Jaworskiego okaże się niewyczerpująca. W działalności filologicznej „Podręczny słownik terminów literackich” może natomiast znaleźć zastosowanie jako błyskawiczna i pierwsza podpowiedź dotycząca rozszyfrowywania haseł z zakresu teorii literatury, a także jako pomoc dla nauczycieli w starszych klasach szkół podstawowych i w szkołach średnich – dzięki Jaworskiemu łatwiej im będzie przekazać podstawy potrzebne do prawidłowego przeprowadzania analiz i interpretacji utworów. Obok terminów konkretnych i możliwych do w miarę rzeczowego opisania (chociażby wyjaśnienia dotyczące stóp metrycznych) widnieją tu także hasła o nieostrych granicach – dotyczące na przykład przestrzeni literackiej czy świata przedstawionego. Wszystkie terminy objaśnione zostały w przystępny, klarowny sposób.

„Podręczny słownik terminów literackich” to publikacja niezwykle przydatna dla uczniów, pomaga zarówno w samodzielnej pracy z tekstem, jak i w lepszym zrozumieniu poleceń nauczyciela. Pozwala usprawnić naukę i dobrze przygotować się na lekcje języka polskiego. Książka Jaworskiego przyda się każdemu, kto chciałby mieć w jednym miejscu zebrane definicje najważniejszych zjawisk i terminów literackich.