Recenzja książki: Opowiedz mi, Dziadku. Książka do przechowywania wspomnień

Recenzuje: Damian Kopeć

Ocalić od zapomnienia

Dziadkowie zawsze odgrywali ważną rolę w społeczeństwie. Żyjący już innym, niekoniecznie zawodowym rytmem, doświadczeni, spokojniejsi, patrzący na świat z innej perspektywy. Byli nośnikami tradycji, zwłaszcza rodzinnej, pełnili funkcję strażników pamięci, łączników między pokoleniami. Byli nierzadko wychowawcami młodych pokoleń, zazwyczaj ukochanych wnucząt. W nowoczesnych społeczeństwach te role zostały dość mocno zmarginalizowane. Zniknęły rodziny wielopokoleniowe, a kontakt wnuków z dziadkami w wielu przypadkach został ograniczony - czasami do kilku dni w roku. Następuje atomizacja społeczeństwa, zamykanie się ludzi w kręgu własnych spraw. Dziadkowie, ich dzieci, wnuki żyją własnym życiem, nierzadko z ograniczonym poczuciem łączących ich więzi. Czy nie narusza to jednak czegoś wartościowego w odchodzącej w niepamięć strukturze społecznej? Czy nie powoduje to braku poczucia ciągłości, który wpływa na osłabienie czy nawet zerwanie więzi międzypokoleniowych? Czy nie pozostawia pustki w kształtowaniu tożsamości pokoleń dopiero dorastających, dojrzewających czy wchodzących w dorosłość?

Od dziadków można się wiele nauczyć. O historii - tej wielkiej i tej małej. O losach członków rodziny, nierzadko dramatycznych, często - skomplikowanych. O genealogii rodów, z których się wywodzimy. O tym, co było w przeszłości dobrego i złego. Historia jest nauczycielką życia, ale to właśnie konkretna historia własnych rodów jest szczególną nauczycielką owego życia. Nauczycielką sięgającą nie tyle do abstrakcyjnych opowieści, wydarzeń, dat, co do losów poszczególnych osób, które nas poprzedzały.

Szczególną formą pomocy w zachowaniu ciągłości świadomości dziejów rodzin, rodów, społeczności lokalnej, są książki Opowiedz mi, Dziadku oraz Opowiedz mi, Babciu. To książki-prezenty dla dziadków, ale zarazem publikacje spełniające funkcję prezentu dla wnuków. To książki do wypełnienia treścią, do spisywania w nich własnych wspomnień, losów, doświadczeń, przemyśleń. Do przyglądnięcia się przez dziadka lub babcię własnym osiągnięciom i porażkom. Forma autobiografii. Książka tego typu może pomóc w uporządkowaniu własnej historii. Może pełnić funkcję albumu fotograficznego, uzupełnionego o przypisy, pozostawiono tu bowiem wiele miejsca na wklejenie zdjęć. Wszystko zależy od podejścia, od zgody na pewną narzuconą tu formę wspomnień. Pytania-podpowiedzi zawarte w Opowiedz mi, Dziadku, mogą być pomocne dla tych, którzy nie wiedzą, jak usystematyzować wspomnienia. Tu znajdą pomoc, pytania i miejsce na odpowiedzi. Własnym zapiskom dziadka towarzyszyć będą aforyzmy, myśli, spostrzeżenia autorów książki, wzbogacone oszczędnymi ilustracjami. Jej sercem mają być jednak właśnie osobiste zapiski dziadka.

Jak zostanie przyjęta ta propozycja? Trudno jednoznacznie określić. Może pomóc tym, którzy nie za bardzo potrafią mówić o sobie. Naprowadzi, podpowie, zwróci uwagę na różne tematy. Ci, którzy lubią bardziej swobodną formę wyrażania siebie, być może nie skorzystają z niej w pełnym wymiarze. Zawsze jednak mogą wykorzystać książkę chociażby jako nieszablonowy album fotograficzny. Książka Opowiedz mi, Dziadku jest bowiem porządnie wydana, na dobrej jakości papierze, solidnie zszyta i oprawiona. Nie powinna łatwo się rozsypać, stanowiąc trwałą pamiątkę na lata.

Jest to ciekawa propozycja dla wnuków do zachęcenia dziadka (również babci) do wspomnień. Do zapisania ich, zachowania dla przyszłych pokoleń. Do podsumowania własnego życia i przekazania historii przeżytej i widzianej własnymi oczami młodemu pokoleniu. Ludzie bowiem żyją tak długo, jak długo trwa pamięć o nich. Nie pozwólmy zanikać pamięci o naszych przodkach, o tych, dzięki którym żyjemy na tym świecie.