Recenzja książki: Odrzucenie rówieśnicze w klasie szkolnej

Recenzuje: Justyna Gul

Samotność odrzuconych

Szkolna klasa jest środowiskiem, które w niekorzystnych warunkach może generować podejmowanie ryzykownych zachowań przez uczniów, a jedną z sytuacji, jakie sprzyjają temu zjawisku, jest odrzucenie przez klasę. W dostępnej literaturze przedmiotu podkreślany jest szczególnie związek pomiędzy klasą szkolną jako grupą społeczną a odrzuceniem przez rówieśników. Warto podkreślić, że ta sytuacja dotyczy każdego ucznia, ponieważ nie ma takiego dziecka w klasie, które nie byłoby odrzucone przez choćby jednego rówieśnika.

Tak ważnym problemem zajęła się Kinga Musialska, a opublikowana przez Oficynę Wydawniczą Impuls książka Odrzucenie rówieśnicze w klasie szkolnej jest pierwszą w polskiej literaturze pozycją, która całościowo obejmuje problem odrzucenia w szkole. Publikacja oparta jest na polsko- i anglojęzycznej literaturze, z przewagą tej drugiej z uwagi na fakt, iż wiele ważnych dla problematyki odrzucenia tekstów nie zostało dotąd przetłumaczonych. Musialska za sprawą swej pozycji, chce trafić do wszystkich osób pracujących z uczniami, zarówno nauczycieli, jak i pedagogów, tych, którzy będą z uczniami pracowali (studenci) i jednostek, które temat bezpośrednio dotyczy.

Odrzucenie rówieśnicze… składa się z sześciu rozdziałów, a autorka rozpoczyna książkę, podejmując problematykę klasy szkolnej jako środowiska, w którym zachodzi odrzucenie rówieśnicze. Rozdział drugi poświęcony jest pojęciu odrzucenia rówieśniczego, które zawiera się w pojęciu szerszym: odrzucenia w nieformalnej grupie społecznej. Odrzucenie w grupie rówieśniczej określane jest tu mianem sytuacji, w której dana osoba jest odrzucana przez innych członków grupy rówieśniczej i stopniem, do którego jest przez tę grupę nielubiany, jak również wskaźnikiem jego niekompetencji społecznej. Symbolizuje ono negatywne nastawienie grupy do owej. Musialska omawia także rodzaje odrzucenia rówieśniczego, charakteryzując zarówno odrzucenie rówieśnicze socjometryczne, jak i niesocjometryczne. Rozdział trzeci jest opisem statusu odrzucenia w grupie, podtypów dzieci odrzuconych rówieśniczo, charakterystycznych szczególnie w okresie średniego dzieciństwa, które znajdują także odzwierciedlenie w klasie szkolnej. W kolejnych rozdziałach ukazane zostało szczegółowo zjawisko odrzucenia ucznia przez rówieśników i czynniki, które się z tym wiążą. Autorka omawia czynniki determinujące odrzucenie przez rówieśników i jego konsekwencje.

Zakończenie stanowi podsumowanie najistotniejszych kwestii poruszonych w książce wraz z krótką ich charakterystyką. Musialska podaje również wybrane wskazania do badań naukowych i działań podejmowanych dla dobra uczniów odrzuconych przez rówieśników. Wszystko to sprawia, że publikacja Odrzucenie rówieśnicze w klasie szkolnej jest niezwykle cennym materiałem, który wart jest popularyzacji. Być może jej lektura będzie krokiem ku uwrażliwieniu ludzi, szczególnie tych pracujących z uczniami, na zjawisko odrzucenia rówieśniczego oraz na konieczność pomocy uczniowi wykluczonemu z grupy.