Recenzja książki: Odpowiedź Hiobowi

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Z psychologii Freuda wywodzi się psychologia głębi i to właśnie ona dostarczyła Jungowi metod do przeprowadzenia psychologicznej egzegezy biblijnej Księgi Hioba. Treść książki Odpowiedź Hiobowi, prowadząc czytelnika wgłąb ludzkiej psychiki, analizuje obecność zła w świecie i udział w nim człowieka.

Oddana do rąk czytelnika rozprawa psychologiczno-teologiczna przygląda się subiektywnym reakcjom człowieka rozprawiającego się z mrokami Boga z Księgi Hioba. Cytując fragmenty biblijne (sigla w przypisach końcowych), autor wnikliwie je analizuje, przestrzegając równocześnie przed odnoszeniem do czasów starożytnych współczesnych wymogów moralnych. Prawość pobożnego Hioba, jego cierpienie moralne i fizyczne, coraz bardziej pogłębiający się niepokój, utrata stad, śmierć synów i córek, a także pozbawienie spokoju ducha, ludzkiego zrozumienia oraz prawa do sądu, posłużyły Jungowi za punkt wyjścia do głoszenia idei Boga zależnego od człowieka: nieczuły i niesprawiedliwy Bóg skonfrontowany z własnymi brakami (uwidaczniającymi się na tle pozytywnych przymiotów Hioba) rozpoczyna proces przemiany (koncepcja ta stała się przedmiotem licznych ataków i zbiegła z ogłoszeniem przez Watykan dogmatu o wniebowzięciu NMP).

W przedstawionej psychoanalizie Boga Carl Gustav Jung wyszedł od fundamentalnej zagadki, jaką jest wszechobecne zło. A ponieważ oddziaływanie bóstwa na człowieka dokonuje się za pośrednictwem psychiki, teksty biblijne nakazuje zinterpretować i zrozumieć. By ułatwić to zadanie czytelnikowi, Jung nie ogranicza się tylko do samej Księgi Hioba, ale sięgając do innych ksiąg Starego- i Nowego Testamentu, przygląda się Mądrości oraz tajemnicy Wcielenia, omawia boski i ludzki aspekt wychodzącego na scenę dziejów Chrystusa oraz stałe oddziaływanie Parakleta – Ducha prawdy i poznania, analizuje zmierzające ku przyszłości proroctwa apokaliptyczne (obnażone przez Apokalipsę paradoksalne pojęcie Boga).

Esej Odpowiedź Hiobowi to interesujące rozważania historyczno-dogmatyczne (Nota wydawcy umiejscawia Odpowiedź Hioba w dziełach Junga), do których wierzący z pewnością zechce się ustosunkować poprzez szukanie odpowiedzi na pytanie (czy człowiek, w którego dłoniach spoczywa potencja zniszczenia, będzie się umiał oprzeć woli jej użycia dzięki miłości i mądrości?) oraz wnioski (Bóg, który wydaje się być bezwzględnym i okrutnym, wcale nie pozostaje obojętnym). Obfitość fragmentów biblijnych, fakty historyczne, dane mitologiczne, koncepcje, hipotezy, symbolika, to w oparciu o przemyślenia biblistów, teologów, historyków, historiozofów i psychologów, warte skrupulatnej uwagi bogate refleksje. Zwroty obcojęzyczne (hebrajskie, łacińskie, angielskie) zapisano kursywą (wyjaśniono znaczenie tylko niektórych). Pomocą służą przypisy dolne (wyjaśniające) i końcowe (bibliograficzne).

Należąca do serii Inne konstelacje Olgi Tokarczuk publikacja Wydawnictwa Literackiego warta jest dogłębnej analizy oraz mądrych wniosków.

Tagi: Eseistyka literacka