Recenzja książki: Obraz szkoły i nauczyciela
Recenzuje: Justyna Gul
Potrzeba reformy polskiego szkolnictwa?
Ostra krytyka szkoły i całego systemu oświaty pociągnęła za sobą ukształtowanie się trzech głównych dróg jej dalszego istnienia i ewolucji. Jedna z nich przewiduje bliski koniec szkoły, traktowanej jako instytucja edukacyjna, która nie spełnia pokładanych w niej oczekiwań, znacząco odstając od rozwoju społeczeństwa i potrzeb. Próby czasu nie wytrzymała też druga tendencja, szkoły alternatywnej, choć wciąż stanowi ona inspirację dla teorii i praktyki dydaktycznej. Obecnie szansa wydaje się stać przed koncepcją szkoły ustawicznie się doskonalącej, organizacji wiedzy, w której kluczową postacią jest charyzmatyczny, nowocześnie myślący i działający nauczyciel. To właśnie od jego kompetencji oraz motywacji do pracy zależy prawidłowo funkcjonujący system szkolny i efektywność procesu wychowawczego i nauczania.
Wyzwania stojące przed nauczycielem, refleksje edukacyjne, e- learning to tematy, które powinny być priorytetowymi w rozmowie o szkolnictwie dlatego też tak cenna jest pozycja „Obraz szkoły i nauczyciela. Egzemplifikacje teoretyczne i empiryczne”. Opracowana pod redakcją naukową Ewy Murawskiej, stanowi próbę rozwiązania istotnych problemów dotyczących szkoły i nauczyciela, a zawarte w niej rozprawy dotykają nie tylko zadań stojących przed polską szkołą i nauczycielem, ale i stanowią zestawienie wybranych problemów edukacyjnych rosyjskiego i ukraińskiego systemu szkolnego, w tym dylematów związanych z funkcjonowaniem nauczycieli w Europie Wschodniej.
Autorzy publikacji poruszają między innymi kwestię roli, jaką zajmuje nauczyciel we współczesnej szkole. Oczekuje się bowiem od niego coraz większej kreatywności i samodzielności w działaniach, a także podjęcia odpowiedzialności za czynione kroki. Encyklopedyczna wiedza i „sztywne” akademickie wykształcenie nie są już wystarczającą podstawą do pracy z uczniami, zaczynają się liczyć umiejętności społeczne i cechy osobowości. Wśród badaczy istnieje zgoda odnośnie wagi roli społecznych kompetencji nauczyciela i ich wpływu na poprawne i efektywne realizowanie funkcji dydaktycznej, opiekuńczej i wychowawczej. Rodzą się jednak wątpliwości, czy realizacja wizji zawodowej i koncepcji szkoły doskonalącej się, ma miejsce w praktyce.
Z publikacji wyłania się obraz nauczyciela, który bezwarunkowo potrzebuje wsparcia i pomocy, by mógł lepiej wykonywać swoją pracę i sprostać rosnącym wymaganiom. Istnieje konieczność doskonalenia czy wręcz nabywania konkretnych umiejętności społecznych (m. in. asertywności i komunikacji interpersonalnej), i przeformułowania swojej roli zawodowej, aby poprawić jakość nauczania.
Podstawowym zadaniem postawionym przed całym systemem jest natomiast ujęcie swoich zadań w kontekście procesów globalizacyjnych, stawianie pytań o potrzeby współczesnych nauczycieli i granice ich intelektualnej niezależności i odpowiedzialności zawodowej.
„Obraz szkoły i nauczyciela” pod redakcją Murawskiej stanowi próbę zwrócenia uwagi na pozycję współczesnej szkoły i nauczyciela w świetle teorii i praktyki dydaktyczno- wychowawczej i miejmy nadzieję, bodziec do zmian. Książka adresowana jest zarówno do studentów pedagogiki, jak i nauczycieli, którzy poprzez poszukiwanie sposobów podniesienia jakości pracy oraz doskonalenia własnego warsztatu pracy, mają szansę wyprowadzić polską szkołę na szerokie wody.
