Recenzja książki: Nietzsche

Recenzuje: Fimbulwinter

Fryderyk Nietzsche to postać niezwykła. Oczywiście można do jego pism odnosić się z entuzjazmem lub przeciwnie, jednak wielkości, wybitności oraz wielkiego intelektu nie sposób mu odmówić. Z resztą, w myśl crowleyowskiej maksymy "sukces twym dowodem", wystarczy wspomnieć o uzyskaniu przez Nietzschego tytułu profesora w wieku lat 25 (bez wcześniejszego doktoryzowania, nie wspominając nawet o jakiejkolwiek habilitacji!), lub przytoczyć ilość wydań, tłumaczeń i edycji dzieł tego filozofa, które nieustannie cieszą się ogromnym powodzeniem.

Zrozumienie myśli Nietzschego stanowiło - i stanowi nadal - duży problem. Nie sposób ujmować ją fragmentarycznie, bo tworzy spójną całość. Tym bardziej, że poszczególne zagadnienia pojawiają się często w różnych pismach, co więcej: poddane zostają wewnętrznym przemianom, bo przecież poglądy Nietzschego także ewoluują, w myśl zasady, że kto się nie rozwija, ten się cofa.

Kolejną przeszkodą na drodze do zrozumienia myśli Fryderyka Nietzschego jest jego styl. Ozdobny, aforystyczny. Pełen walorów literackich, lecz przez to trudny, mniej czytelny. Kiedy dodamy do tego często nieznany czytelnikowi kontekst, do którego Nietzsche się odwołuje, oraz niedookreślenie pewnych pojęć - pojawia się możliwość wielorakiej interpretacji.

Skutkiem tego myśl Fryderyka często wykorzystywana była jako teoretyczne zaplecze różnych nacjonalistycznych ruchów i organizacji, nie wyłączając NSDAP.

Obecnie całkoształt pracy Nietzschego jest przedmiotem wielu opracowań, co pozwala czytelnikowi uzyskać pewien zarys jego filozofii, przed przystąpieniem do lektury pism tego myśliciela. Wśród owych opracowań, jako część serii "Myśli i ludzie", ukazała się książka Zbigniewa Kuderowicza, "Nietzsche". Opisuje ona w przystępny sposób różne aspekty życia i myśli niemieckiego filozofa. Porządkuje idee rozsiane wśród róznych prac Nietzschego, przedstawia ich rozwój i okoliczności powstania.

Każda bardziej znacząca koncepcja filozofa została wydzielona, przyporządkowana do określonej dziedziny oraz omówiona w zrozumiały, ale i ciekawy sposób. Ważne jest to, że przy omawianiu autor nie odchodzi zbyt daleko od samego tekstu, a co chwilę odsyła do konkretnych miejsc w publikacjach Nietzschego. Również mimo uchwytnej sympatii, jaką żywi Kuderowicz do osoby Nietzschego, nie unika krytycznego spojrzenia na jego filozofię.

W książce znajdziemy także ciekawą, choć mało obszerną biografię Nietzschego, wykaz ważniejszych dat z jego życia i bibliografię polskojęzyczną oraz niemieckojęzyczną.

Wszystko to zawiera się w pierwszej części "Myśli i ludzie: Nietzsche". Drugą część owej publikacji stanowi szeroki wybór z pism Nietzschego. Na prawie setce stron zamieszczono fragmenty z "Tako rzecze Zaratustra" oraz kilku (częściowo nie publikowanych wcześniej w Polsce) esejów Fryderyka Nietzschego.

Książka Zbigniewa Kuderowicza nie ma na celu zastąpić lektury pism Fryderyka Nietzschego. Nie jest brykiem, który wyręczy nas w samodzielnej pracy. Jest za to zachętą do studiowania dzieł tego filozofa oraz zbiorem drogowskazów, dzięki którym nie zbłądzimy na pokrętnych ścieżkach jego myśli.