Recenzja książki: Niebieska godzina
Recenzuje: Justyna Gul
Człowieku, kim jesteś?
Świetlisty szlak (Sendero Luminoso) czyli Komunistyczna Partia Peru na Świetlistym Szlaku, zwana też Komunistyczną Partią Peru José Carlosa Mariátegui, to organizacja terrorystyczna działająca w Peru od końca lat sześćdziesiątych. Celem siatki przestępczej było obalenie „burżuazyjnej” władzy i zastąpienie jej komunistyczno-rewolucyjnymi rządami chłopskimi. Okres najcięższych starć pomiędzy wojskami peruwiańskimi a terrorystami przypadł na lata osiemdziesiąte w rejonie Ayacucho. Wydarzenia te stały się pretekstem do opowiedzenia historii, w której ból i cierpienie mieszają się z oczekiwaniem, radością i nadzieją.
Powieść Alonso Cueto miała premierę w 2005 roku, ale do Polski trafiła dopiero teraz, zwracając uwagę na terrorystyczną partyzantkę Peru. Niebieska godzina to powieść wyjątkowa, która pokazuje konsekwencje wojny, które kładą się cieniem na kolejnych pokoleniach uczestników wydarzeń. Bohaterem, a zarazem narratorem powieści jest Adrián Ormache - prawnik, wspólnik kancelarii adwokackiej liczącej około setki stałych (i bogatych) klientów. Już w dzieciństwie chciał on zostać prawnikiem, ale pociągało go także pisarstwo. Na koncie ma już przygodowo- romantyczną powieść, ale ostatnio coraz częściej myśli jego krążą wokół powołania pisarza - szczególnie, że mimo wygodnego życia, jakie prowadzi, w jego sercu coraz częściej gości pustka. Ma piękną żonę, Claudię, dwie córki, obiady jada w eleganckich restauracjach, a wakacje spędza z teściami na Karaibach, lecz nie może nazwać siebie człowiekiem szczęśliwym. Męczą go sny, w których wyładowuje swoje pragnienie dokonania wielkich czynów, a wygodne życie, jakie prowadzi, tak naprawdę usypia go tylko i sprawia, że zaczyna się dusić w swoim domu, pracy i środowisku.
Śmierć matki przerywa ten letarg, a znaleziony w jej dokumentach list od niejakiej Vilmy Agurto staje się bodźcem do działania i całkowitej zmiany systemu wartości. Jedna wypłowiała kartka wystarczyła, aby Adrián wrócił pamięcią do ostatnich słów ojca, który desperacko prosił go o odnalezienie pewnej osoby z jego przeszłości. (…)Chodzi mi o pewną dziewczynę, o dziewczynę, którą poznałem dawno temu (…) podczas wojny w Huancie. Tam była taka jedna dziewczyna, to była dziewczyna stamtąd. Bardzo cię proszę, zrób to dla mnie. Zrób to dla mnie, zanim umrę. Wówczas Adrián nie zdążył, zresztą nie przywiązywał wagi do słów ojca. Nie był z nim związany szczególnie blisko. Był wychowywany w przekonaniu, że ojciec, walcząc w Ayacucho z terrorystami ze Świetlistego Szlaku, zrobił coś ważnego dla obrony ojczyzny i z tego powodu zasługiwał na szacunek. Prawda jednak jest zupełnie inna - morderstwa, gwałty, tortury - to wszystko było częścią przeszłości oficera. To i dziewczyna - jedyna której udało się uciec. Jedyna, którą pokochał młody żołnierz Ormache.
Od chwili, kiedy Adrián usłyszał o Miriam, dotychczasowy świat wydał mu się sztuczny i pusty, Pojawienie się Miriam otworzyło drzwi pałacu obojętności w którego pokojach wygodnie mieszkałem do tej pory. Bariery, które wzniosły w przeszłości mój strach i rozsądek, zaczęły ustępować już za pierwszym razem, kiedy o niej usłyszałem - pisze mecenas, dodając - List Vilmy Agurto był biletem w niekończącą się podróż do zaczarowanego królestwa zła (…). Podróż, w którą Adrián wyruszył śladem kobiety, a która prowadziła z Limy do Ayacucho, by znów powrócić do stolicy, gdzie żyła i pracowała Miriam, samotnie wychowując syna.
U Alonso Cueto nic nie jest oczywiste, nawet bohaterów nie dzieli on na tych dobrych i tych złych. Długo zastanawiać się można, czy Adrián zasługuje na podziw, czy może na litość. Mimo trudnych relacji z ojcem, nigdy nie zaznał on od niego krzywdy, a odkrycie wstrząsającej prawdy, choć w pewnym stopniu zmieniło Ormache’a, to tak naprawdę była to zmiana powierzchowna. W dalszym ciągu był on przekonany, że milczenie Miriam może tak po prostu kupić, a córkom zabraniał kontaktów z biednym chłopakiem z ich klasy.
Niebieska godzina jest powieścią niejednoznaczną, a zjawisko terroryzmu nie jest tu motywem przewodnim. Autor koncentruje się raczej na obrazie społeczeństwa, ludzi zdeptanych przez los, w kraju, w którym nikt nie uważa, że bycie żywym to coś normalnego i w którym patrzy się na życie ze zdumieniem, a także na pojedynczej jednostce, zadając pytanie o istotę człowieczeństwa. Pytanie, na które nikt nie umie udzielić jednoznacznej odpowiedzi…
