Recenzja książki: Milczenie

Recenzuje: Justyna Gul

Morderstwo sprzed lat

Modus operandi, inaczej: "sposób działania" to pojęcie używane często w kontekście metod postępowania poszczególnych przestępców, a jego analiza jest przydatna przy budowaniu wersji kryminalistycznych. Kim może być zatem osoba, która ściąga trzynastoletnią dziewczynkę, która gwałci i morduje, a to wszystko w okolicy domu rodzinnego?

Pomimo wielomiesięcznego śledztwa, sprawca nie zostaje odkryty, zaś materiały związane ze sprawą przeniesiono do archiwum, gdzie pokrywają się kurzem. Przynajmniej do momentu, kiedy trzydzieści trzy lata później, dokładnie w tym samym miejscu, gdzie znaleziono Pię Lehtinen, leży rower oraz torba z ubraniami, jednak po ich właścicielce zaginął ślad. Rozpoczyna się zatem kolejne śledztwo, przy asyście rozgorączkowanych i wietrzących sensację mediów. Jego przebieg zarejestrował także Jan Costin Wagner, niemiecki pisarz i muzyk, którego drugim domem jest Finlandia, będąca jednocześnie miejscem akcji tworzonych przez niego kryminałów. Nie inaczej jest w przypadku Milczenia, książki, która dzięki wspaniale budowanemu przez autora napięciu, trzyma nas w swoich sidłach do ostatniej strony. Powieść Wagnera jest kolejnym dowodem na to, że skandynawski kryminał nie tylko ma się doskonale, ale że każdy kolejny pisarz wznosi go na wyższy poziom.

Zaginiona, o której pisze Wagner, jest czternastolatką, jedną z tych, o których mówi się: „wyszła z domu i nie wróciła”. O jej zaginięciu rodzina dowiaduje się z telewizji, poznając rower, na którym jeździła dziewczynka i natychmiast zwracając się do policji. Sprawę zaginięcia dziecka i morderstwa sprzed lat łączy tak wiele wspólnych elementów, że media błyskawicznie rzucają się na temat. To zainteresowanie dochodzeniem i medialny szum bynajmniej nie pomaga prowadzącemu śledztwo komisarzowi Kimmo Joencie, który po śmierci żony doskonale rozumie uczucie pustki, które towarzyszy rodzinie Vehkasalo. Policjant, przy pomocy emerytowanego Ketoli, który niegdyś prowadził sprawę Pii, niestrudzenie szuka powiązań pomiędzy sprawami,  spodziewając się najgorszego. 

Nie samo śledztwo jednak stanowi główny motyw powieści. I nawet nie cierpienie, którego doświadcza, wciąż nie mogąc pogodzić się ze stratą ukochanej osoby, Kimmo. Niekonwencjonalnej fabule, obejmującej dwa dochodzenia, które dzieli ponad trzydzieści lat, towarzyszy skupienie się na osobie mordercy, a właściwie - współwinnego popełnienia zbrodni. Przed laty bowiem tajemniczy Pärssinen znacząco wpłynął na rozwój seksualny Timo Korvensuo, a także na całe jego przyszłe życie. Chłopak spędził lata na wyrzucaniu z pamięci tamtego dnia oraz Pärssinena - tak, by w jego umyśle nie pozostał ani ślad zbrodni. Zaginięcie czternastolatki w miejscu, gdzie w 1974 roku biernie uczestniczył w zabójstwie, budzi znów demony mieszkające w jego sercu. Czy Pärssinen wrócił, by zaspokoić w bestialski sposób swoje najmroczniejsze pragnienia? 

Autor mistrzowsko pokazał targanego wątpliwościami i wyrzutami sumienia maklera nieruchomości, ojca dwójki dzieci, który oprócz sprawy morderstwa sprzed lat, chowa w sercu inne wstydliwe sekrety. Milczenie Wagnera to znakomity przykład tego, że nawet w typowej konwencji kryminału można wprowadzić innowację i nie wpłynie to w negatywny sposób na jakość książki. Autor, zręcznie manewrując wątkami i pieczołowicie zbudowanymi postaciami, konsekwentnie dąży do ustalonego celu - przerazić, utrzymać w napięciu i zaskoczyć. I - co najważniejsze - udaje mu się to doskonale.