Recenzja książki: Lisia

Recenzuje: mrowka

Kiedy Ewa Nowak ciężar psychologicznych komentarzy przerzuca na wprowadzoną do powieści postać psychologa-terapeuty, książka dużo zyskuje.

„Lisia” jest powieścią dla najmłodszych odbiorców – i tym razem, zamiast tworzenia tendencyjnych scenek, wprowadza autorka typowo podręcznikowe wskazówki do… odpowiedzi pani psycholog na listy czytelników. Pozbywając się dzięki temu konieczności wyjaśniania poszczególnych zachowań, staje się bardziej swobodna w kreowaniu fabuły. Zbliża się dzień ósmych urodzin Ani Pajdki, zwanej – ze względu na minkę – Lisią. Ania to zupełnie zwyczajna dziewczynka, córka zapracowanej pani psycholog. Ma starszą siostrę i tatę z poczuciem humoru. Kiedy od skruszonej matki (ta zapomniała o urodzinach Lisi) żąda w prezencie czegoś żywego, czym mogłaby się opiekować, otrzymuje… jukę.

Ze zdumieniem mała bohaterka zauważa, że słyszy głosy roślin. Od tej chwili nic nie będzie takie jak przedtem. W dodatku Lisia nie jest jedynym „nietypowym” dzieckiem: jej przyjaciółka rozumie mowę ubrań, a kolega porozumiewa się z gołębiami. O swojej umiejętności nie może Lisia pogadać z wiecznie zajętą, zapracowaną matką – bo ta nie ma dla dziewczynki czasu. Obcym dzieciom udziela ciągle trafnych porad, nie dostrzega za to tego, co dzieje się w jej własnym domu. Ania próbuje porozmawiać z mamą za pomocą anonimowych listów, w których zwierza się ze swoich problemów; niestety porady od rodzicielki nie dają się zastosować, bo pani psycholog nie rozumie sygnałów wysyłanych przez swoje dziecko. Lisia tymczasem poznaje tajniki odpowiedzialności (ucząc się, jak dbać o rośliny, dowiaduje się też, jak ważna jest obowiązkowość i systematyczna praca), sekrety przyjaźni (musi przecież jakoś dogadać się z obrażoną koleżanką; kilka osób staje też w obronie jednego z kolegów – Ania poznaje znaczenie zaufania i wagę przyjacielskich więzi).

Nie umie się Ewa Nowak uwolnić od tendencyjności – zarysowane przez nią sytuacje w wielu momentach są całkowicie przewidywalne, co, rzecz jasna, odbiera przyjemność z lektury. Miejsca, w których autorka rezygnuje z wiernego odzwierciedlania „rzeczywistości”, a wkracza w bajkowość, miejsca, w których odwołuje się Ewa Nowak do nierealności, do sfery wyobraźni – są najciekawsze. W opisywaniu realnych scenek wkracza autorka w rolę moralizatorki-psycholog. I to jest coś, co w jej książkach stanowi dla mnie nieznośne przyzwyczajenie. Nie umie Nowak oddzielić dwóch ról: pisarki i terapeutki, o ile ta pierwsza ubarwia tę drugą, o tyle odwrotna relacja ma charakter ograniczający.

Próbuje autorka zindywidualizować prezentowaną rodzinę, zjednoczyć ją za pomocą wewnętrznych zwyczajów, ale o ile talony urodzinowe są dość twórczym podejściem do rytuałów rodzinnych, o tyle gra w zawody, gra, której reguły pozostawia się domyślności czytelników, wprowadzona została niezbyt fortunnie. Najmłodszym czytelnikom „Lisia” może się spodobać – zarówno baśniowość jak i problemy maluchów są tu ważne i ciekawie opowiedziane. Starsze dzieci jednak szybko rozpracują zasady, według których Ewa Nowak tworzy swoje kolejne ksiażki – i łatwo mogą się do tej autorki zniechęcić. Nie odradzam – fabuła „Lisi” sprawia, że czyta się tę książkę z przyjemnością. To Ewa Nowak powinna dać się przekonać do zmniejszenia moralizatorskich