Ile kultury w pedagogice, ile pedagogiki w kulturze?
Zarówno umiejscowienie względem siebie przedmiotów badań dyscyplin humanistycznych, jak i brak wyraźnej granicy pomiędzy problematyką badawczą różnych obszarów, zajmujących się funkcjonowaniem psychicznym człowieka w szeroko pojętej kulturze, skłaniają do podejmowania badań, których efekty wyznaczają spodziewaną wartość użytkową dla pedagogiki.
To poszukiwanie oraz badanie obszarów humanistyki dla celów pedagogicznych, skierowanych na uzyskanie wiedzy odnośnie do warunków i okoliczności konstruowania integralności strukturalnej oraz jej przełożenia na praktykę edukacyjną wymaga takiej postawy badawczej, która oscylować będzie właśnie pomiędzy poszukiwaniem a przeszukiwaniem tekstów kultury na użytek pedagogiki. Konieczne jest także uwzględnienie i usankcjonowanie w badaniach pedagogicznych alternatywnych języków opisu wyników badań: od szczegółowych, wyrażających się w konkretnych podpowiedziach, po ogólne kierunki dalszych poszukiwań. Taką pracę badawczą podjęła Monika Jaworska-Witkowska, a jej efekty są zawarte w znakomitym opracowaniu Ku kulturowej koncepcji pedagogiki, opublikowanym przez Oficynę Wydawniczą Impuls. Mamy do czynienia z rozprawą naukową, podkreślającą w dziełach literatury pięknej, w publikacjach z zakresu literaturoznawstwa i współczesnych studiów filozoficznych oraz pedagogicznych te fragmenty i zagadnienia, które dotychczas nie były postrzegane jako mające wkład w budowę kultury dla pedagogów. Choć praca nie jest napisana językiem łatwym w odbiorze, to jednak zarówno dla pedagogów, jak i dla socjologów oraz kulturoznawców ma nieocenioną wartość, ukazując wagę kulturowego odczytywania literatury, jej oddziaływanie na projekty działania pedagogicznego oraz stymulowanie wrażliwości pedagogicznej.
Książka Jaworskiej-Witkowskiej składa się z dwóch części, z których pierwsza dotyczy metodologicznej relacji pedagogiki wobec kultury oraz możliwości poznania humanistycznego, dokonującego się między drogami kultury. Druga część porusza kwestię „zysku symbolicznego”, który może być udziałem pedagogiki - pod warunkiem, że podejmie ona wysiłek osadzenia problematyki również w kontekstach narracji zepchniętych na margines bądź wręcz zapomnianych. Całość zaś stanowi wielowątkowe i wielopłaszczyznowe ujęcie tematu, które ma na celu naświetlenie wybranych tropów dla pedagogiki, a także uruchomienie dyskursu możliwego w pedagogice. Autorka wyraża przekonanie, że proponowana przez nią perspektywa uruchamia ten rodzaj wyobraźni badawczej, który pomiędzy tropami humanistycznymi pozwoli odnaleźć tak wątki zagubione, nie doczytane w tradycji dyscypliny, jak i pominięte w odwołaniach do obszarów naturalnie nas wspomagających.
Wszystkie poruszane zagadnienia oscylują wokół powiązań pedagogiki z szeroko rozumianą kulturą, a publikacja Ku kulturowej koncepcji pedagogiki przekonuje czytelników, że czas spojrzeć na pedagogikę przez pryzmat jej zdolności odnoszenia się do tego, co się dzieje w humanistyce współczesnej i w jej najbardziej dynamicznie rozwijających się obszarach. Mimo, iż książka Moniki Jaworskiej-Witkowskiej nie należy do najłatwiejszych w odbiorze, trud zmierzenia się z nią wynagrodzi czytelnikom intelektualna przygoda, jaką podejmą oraz świadomość powagi zadań współcześnie stojących przed pedagogiką jako całością.
