Recenzja książki: Księga rzeczy utraconych

Recenzuje: mrowka

Baśń dla dorosłych – tak najłatwiej obrazowo określić najnowszą książkę Johna Connolly’ego – książkę niepodobną do innych powieści tego autora, książkę mroczną, a jednocześnie zachwycającą. Przez niektórych uznawaną za intertekstualne fantasy, przez innych – za piękną grę wyobraźni. Pewne jest jedno: „Księga rzeczy utraconych” nikogo nie pozostawi obojętnym na uroki i tragedie tajemniczej krainy.

Dwunastoletni David nie może pogodzić się ze śmiercią matki. Jest mu jeszcze trudniej, kiedy ojciec zakochuje się w Rose i na świat przychodzi przyrodni brat chłopca, Georgie. David nie potrafi zaakceptować nowej żony ojca, nie umie odnaleźć się w nowym domu, w domu Rose. W dodatku David zaczyna słyszeć głosy książek, a w snach pojawia mu się przerażająca postać Garbusa. Trwa druga wojna światowa. Pewnej nocy Davidowi wydaje się, że z ogrodu dobiega go głos nieżyjącej matki; kobieta ma wzywać go do zapuszczonej części ogrodu. Chłopiec wychodzi z domu i staje się świadkiem wojennej tragedii: obok budynku spada płonący niemiecki samolot. W ostatniej chwili David przekracza magiczną granicę, przedostając się do groźnego baśniowego lasu.

Tak zaczyna się niebezpieczna przygoda. Zwęgloną czaszką pilota i rozpłatanymi zwłokami wilka powitał dziecko niegościnny las. Napotkany na drodze Leśniczy też nie napawa otuchą – dzierży zakrwawioną siekierę i chociaż postanawia pomóc Davidowi, nie wiadomo, czy można mu zaufać. Baśniowy las zamieszkują baśniowe istoty: kto przeżyje w starciu z wilkami i wilkonami? Czerwony Kapturek zrodziła te ostatnie ze związku z wilkiem: teraz wilkoni, w których połączyła się ludzka chęć zdobycia władzy i instynkt dzikich zwierząt, pragną zapanować nad lasem. Są bezwzględni – a połączenie morderczych skłonności człowieka i dzika natura sprawia, że to jedne z najstraszliwszych leśnych stworzeń. Chatka z piernika jest trująca, porywcze krasnoludki z kompleksem wzrostu popierają komunizm, Śnieżka ma ogromną nadwagę. Łowczyni zabawia się łączeniem głów dzieci z ciałami zwierząt i polowaniem na tak stworzone istoty. Pod ziemią mieszka Bestia, zrodzona z wyobraźni i koszmarów. Kwiaty, które wyrosły na krwi ludzkiej, mają twarze zaginionych dzieci. Las przypomina koszmarną scenerię: ciągle ktoś kogoś zabija, zapach krwi miesza się w powietrzu z okrzykami ranionych i zabijanych, bezustanne zagrożenie sprawia, że nawet na chwilę nie można stracić czujności. Stwory zamieszkujące las są przerażające i złe. Większość wydarzeń nie kończy się happy endem, a jatką. David jednak nie poddaje się, idzie, szukając księgi rzeczy utraconych – księgi, dzięki której miałby szansę przywrócić do życia matkę.

„Wchodzisz do świata, którego nie rozumiesz, idąc za głosem osoby, która nie żyje” – zarzuca bohaterowi jedna z postaci. Ale jest „Księga rzeczy utraconych” zbudowana jak klasyczna powieść drogi. Rozwiązanie historii nie należy do przewidywalnych – z czasem pojawiają się coraz to inne aspekty sprawy, wychodzą na jaw nowe okoliczności. Zamienia się powieść w historię kryminalno-thrillerową, z niebanalnym zakończeniem. „Większość ludzi tu wraca (…). Na koniec” – dowiaduje się w pewnym momencie David. Ale czy jemu uda się z tego świata wydostać? Jeśli nawet kogoś zrażą drastyczne często opisy walk z wyimaginowanymi potworami i krwawe potyczki – zakończenie książki wynagrodzi wszystko.

„Księga rzeczy utraconych” wciąga i nie daje o sobie zapomnieć. To baśń dla dorosłych: większość wydarzeń rozgrywa się w świecie wyobraźni, jedynie poziom brutalności i natężenia strachu wskazuje na właściwych adresatów tej pozycji. Książka operuje sytuacjami grozy, strachem odbiorców i… pięknymi metaforami. Połączenie piękna i zła przynosi zachwycający efekt. Connolly posługuje się czytelnymi i znanymi wszystkim odwołaniami, w jego powieści odżywają postacie, które wszyscy pamiętają z dziecięcych lat. Włączenie do historii znanych motywów pozwala uwiarygodnić świat wyobraźni. Oniryczne przygody Davida wprowadzają czytelników w baśniową, intrygującą krainę, z której wyjść wcale nie jest łatwo. Odwieczna walka dobra ze złem dla dorosłych? To właśnie „Księga rzeczy utraconych”.