Recenzja książki: Kiedy znów przyjdzie Chrystus? Przekaz biblijny o końcu świata

Recenzuje: Damian Kopeć

Tęsknota i nadzieja na przyjście Pana


Tyle według autora książki można tak naprawdę wyczytać z pism Nowego Testamentu na temat powtórnego przyjścia Chrystusa. Autor twierdzi - i skutecznie to udowadnia - że autorzy natchnieni Nowego Testamentu nigdy nie mówili wyraźnie o powtórnym przyjściu Chrystusa. Że większość z nich była przekonana, że Chrystus przyszedł, umarł i zmartwychwstał, pozostaje również z nami, nie do końca objawiając się w tym świecie. Jego tzw. powtórne przyjście (paruzja), nie będzie tak naprawdę przyjściem, ale pełnym objawieniem swej obecności w świecie.

Każdy chrześcijanin zadawał sobie kiedyś lub co pewien czas zadaje pytanie: kiedy znów, zgodnie z obietnicą, przyjdzie Chrystus i kiedy będziemy Go oglądać twarzą w twarz? Co pewien czas któraś z licznych sekt lub jakiś nawiedzony człowiek ogłasza kolejny termin ponownego nadejścia Chrystusa na świat. Powołuje się przy tym na słowa wybrane z Biblii. Co jednak na ten temat tak naprawdę mówi Biblia? W co wierzyli Żydzi, w co pierwsi uczniowie Chrystusa? Czy na kartach Nowego Testamentu są zawarte jakieś konkretne wskazówki na temat czasu ponownego przyjścia Chrystusa?

Karl Jaros, wszechstronnie wykształcony wiedeński orientalista i biblista, stara się kompetentnie odpowiedzieć na tak postawione pytania. Dla większości chrześcijan nie są one tymi, które zadaje się zbyt często. Temat nie wydaje im się prosty, a konfrontacja z tak postawionymi pytaniami wywołuje poczucie bezradności i niepewność. Zapisy Starego i Nowego Testamentu trzeba bowiem czytać nie dosłownie, a w kontekście czasów, w których powstawały. W naszych rękach mamy zwykle kolejne tłumaczenia, które nigdy w pełni nie oddają sensu słów oryginału. Żyjemy w innych czasach, w innej przestrzeni kulturowej. Te same co kiedyś słowa, często znaczą coś innego, mają inny kontekst. Kto tego nie wie lub nie rozumie, bierze wszystko dosłownie i odczytuje to, co tylko zechce. Trzeba mieć stałą świadomość, że wyobrażenia tamtej kultury były po prostu inne i nie jest łatwo stosować je do kultury współczesnej.

Słowo „paruzja” oznacza zatem, że koniec dziejów tego świata związany będzie z ostatecznym objawieniem się wypełnionej przez Chrystusa obecności.

Autor mówi o dwóch koncepcjach związanych z końcem czasów, koncepcjach, którymi żyli Żydzi już przed Chrystusem. O koncepcji oczekiwania na apokalipsę i o wierze w żywą obecność Boga już na tym świecie, oraz o cierpliwym oczekiwaniu tylko na Jego pełne objawienie się. Potem Jaros przechodzi do myśli zawartych w różnych pismach Nowego Testamentu. Tłumaczy idee wiary w obecność Chrystusa w misterium Eucharystii i w tym kontekście rozważa słowa Pana. Wiara w żywą obecność Pana już teraz pozwala właściwie zrozumieć każde stwierdzenie na temat końca świata zawarte w Nowym Testamencie. Jaros mówi o podwójnym znaczeniu słowa paruzja: zarówno jako „obecność” jak i „przyjście”. Pokazuje, jak te same słowa są różnie rozumiane w różnych kulturach i jak tłumaczenie bez zrozumienia kontekstu prowadzi do mylnego wyobrażenia. Znaczenie słów jest tak ważne, bowiem to za ich pomocą się komunikujemy. A słowa, jak sami tego doświadczamy, są żywe i ciągle zmieniają swój sens.

Możemy zatem zasadniczo stwierdzić, że pierwsi wyznawcy Chrystusa nie żyli w oczekiwaniu bliskiego końca świata, ale mieli nadzieję na ostateczne objawienie się Jego chwały, którą dał mu Ojciec, i z wiarą doświadczali tego momentu już w Eucharystii - nie inaczej niż każdy wierzący chrześcijanin dziś (...) (s.24)

Ciekawa jest analiza tekstów biblijnych, wsparta szeroką wiedzą autora i znajomością realiów czasów, na których się koncentruje. Jaros powołuje się na liczne opracowania naukowe, swobodnie porusza się po tekstach biblijnych i świętych tekstach judaizmu. Wiedza i erudycja autora mogą z jednej strony stanowić zachętę dla osób obeznanych w temacie, z drugiej - przeszkodę dla słabo zorientowanych. Jaros stara się jednak pisać jasno i zrozumiale, unikać skomplikowanych i zagmatwanych wywodów. Pewne myśli powtarza wielokrotnie - tak, by nie było wątpliwości w sens zapisanych słów.

Ponieważ czas ujawnienia się obecnej w tym świecie paruzji Syna, a zatem i zakończenia tego eonu, zna wyłącznie Ojciec, wszelkie spekulacje na ten temat czy próby obliczenia czasu tego wydarzenia pozbawione są podstaw. Uczniowie Jezusa wezwani zostają raczej do tego, by kształtować swą ziemską pielgrzymkę w napięciu pomiędzy teraźniejszością a chwilą ostatecznego objawienia się paruzji. (s.86)

Wnioski, które wyciąga autor są następujące:

\r\n
• nie ma dokładnego określenia w Starym i Nowym Testamencie daty końca świata
  Chwilę, w której nastąpi koniec świata, zna jedynie Bóg. (s.91)
  
\r\n
• Chrystus jest stale obecny (paruzja) w świecie, ale w pełni Jego obecność nastąpi przy końcu dziejów, powtórnym przyjściu
• Nie ma ani pierwszego, ani powtórnego przyjścia Pana; Jego obecność rozpoczęła się w pewnym momencie historii, a teraz pod różnymi postaciami trwa nadal. (s.91)
  
\r\n
• wiele słów w Biblii odnosi się do konkretnych historycznych wydarzeń, zostają jednak uogólnione
\r\n

Bardzo dobrze napisaną książkę kończy obszerna bibliografia (w tym także obejmującą dzieła opublikowane w języku polskim) oraz przydatny słowniczek. Publikacja jest ciekawie wydana, z nieszablonowymi ilustracjami rozpoczynającymi każdy rozdział. Jest to pozycja dla zainteresowanych tematem, prezentująca oryginalne, niebanalne jego ujęcie. Napisana tak, że każdy - przy dobrych chęciach i odrobinie wysiłku intelektualnego - jest w stanie zrozumieć jej treść. Koncepcja zaprezentowana przez autora jest spójna logicznie i znajduje wyraźne potwierdzenie w tekstach biblijnych. Może więc, zanim będziemy się fascynować kolejną szumną przepowiednią dotyczącą „końca świata”, przyjrzymy się, co na ten temat można wywnioskować u źródeł, czyli w samym Piśmie Świętym.