Recenzja książki: Kamyki w brzuchu

Recenzuje: Karolina Mucha

Czy świat jest różowy?

Oczywiście, że nie. Choć czasem usilnie próbujemy w to wierzyć. Chcemy widzieć tylko tych ludzi, którym w życiu się udało – żyjących na określonym poziomie, robiących wyłącznie właściwe rzeczy, odnoszących sukcesy. To o nich najczęściej czytamy: dla odprężenia, relaksu, oderwania od codzienności. Jeśli tego właśnie szukamy, nie sięgajmy po Kamyki w brzuchu - na to wszystko nie pozwala bowiem opowieść o chłopcu-mężczyźnie, w którego brzuchu zamieszkały węże zła.

Bohatera Kamyków w brzuchu spotykamy w dwóch różnych momentach jego życia. Po pierwsze: jako młodego mężczyznę, powracającego do rodzinnego domu, by zaopiekować się śmiertelnie chorą matką. Po drugie – jako ośmioletniego chłopca. Warto jednak podkreślić, że głos pochodzący z dzieciństwa nie stanowi zapisu wspomnień bohatera. Przeplatające się tu narracje obejmują po prostu różne teraźniejszości, mówiące o rozgrywających się właśnie wydarzeniach i odczuwanych emocjach. Wartość takiej konstrukcji podnosi jeszcze fakt, że obie opowieści prowadzą do tego samego zdarzenia, punktu, w którym nareszcie się spotkają, nabierając nowego znaczenia i łącząc w całość.

Okazuje się bowiem, że obecna sytuacja dwudziestoośmioletniego mężczyzny stanowi jak gdyby odbity w krzywym zwierciadle obraz jego życia sprzed dwudziestu lat. Oto on, tak bardzo niegdyś łaknący miłości i czułości, spragniony najdrobniejszych przejawów zainteresowania i akceptacji, staje się właściwie jedynym opiekunem swojej matki. Tym razem to ona jest od niego całkowicie zależna, nie posiadając żadnej władzy – nawet nad swoim ciałem. A pomiędzy nimi wciąż nierozwiązane sprawy i trudne emocje: złość, poczucie winy. Czy jednak mały chłopiec i dorosły mężczyzna to ta sama osoba? Czy silna, dominująca kobieta i schorowana staruszka to ta sama mama?

Prócz stawiania niebanalnych pytań, kreowania wiarygodnych postaci oraz perfekcyjnego wykorzystywania języka dla wyrażania złożoności świata (gdzie przedmioty, wydarzenia i emocje splatają się w całość), Jon Bauer może zachwycić jeszcze jedną umiejętnością: nakłada czytelnikom dziecięce okulary. Jakże wszystko się zmienia! Nagle znów bardziej intensywnie odczuwamy świat; uwrażliwieni na drobiazgi, zaczynamy dostrzegać szczegóły, na które zwykle jesteśmy "zbyt dorośli". Spadające po szybie samochodu krople, zaciśnięcie ust, najdrobniejszy gest – to wszystko nabiera znaczenia. W takim ujęciu dzieciństwo nie przypomina sielanki czy utraconego raju. Jest raczej smutne. Bolesne. Pełne trudnych emocji, zależności od dorosłych i ciągłych niemożności. Jest realne.

Czy to oryginalny temat? Niekoniecznie. Być może o wielu sprawach, poruszonych w Kamykach w brzuchu czasem myślimy, czytamy, słuchamy. W końcu Jon Bauer mówi jedynie o życiu, śmierci, miłości, osamotnieniu. Ale te tematy nigdy nam się nie znudzą. 

Właśnie dlatego, że świat nie jest różowy.