Recenzja książki: Józef Tischner - myślenie według miłości

Recenzuje: Danuta Szelejewska

Nieżyjący już dzisiaj ksiądz Józef Tischner wciąż cieszy się niesłabnącym poważaniem. Upowszechniając w Polsce termin homo sovieticus, przyczynił się do uświadomienia zmian, jakie spowodował system władzy totalitarnej w każdym, kto pozostawał pod jego wpływem. Tischner wypracował własną filozofię dialogu (filozofia spotkania) a w jego refleksjach kluczowe miejsce zajmują zagadnienia etyczne. Wart uwagi jest również fakt przyznania mu przez prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego Orderu Orła Białego. O Księdzu Profesorze opowiada dziennikarz Tomasz Ponikło, ukazując w publikacji Wydawnictwa WAM spojrzenie samego Tischnera na filozoficzny i publicystyczny dorobek z perspektywy trzech ostatnich lat jego życia, z perspektywy cierpienia, choroby i umierania.

Chociaż Ksiądz Profesor był wielkim filozofem, sięgający po lekturę czytelnik nie musi mieć z filozofią wiele wspólnego. Przystępny język przekazu sprawia, że trudna treść jest w odbiorze całkowicie zrozumiała. Józef Tischner - myślenie według miłości. Ostatnie słowa to publikacja warta największej uwagi. W pięciu rozdziałach znalazły się refleksje, dzięki którym czytelnik będzie miał okazję poznać nie tylko filozoficzną myśl jednego z najwybitniejszych Polaków XX wieku, ale również jego samego. Wypełniając dotychczasową lukę w literaturze, publikacja Wydawnictwa WAM porusza wątki biograficzne i problemowe (w każdym z rozdziałów oba prowadzone są równolegle), ukazując spójność teorii z praktyką. Przyjmując trzy punkty widzenia, Tomasz Ponikło wkracza na teren biografii i dzieła księdza filozofa z Łopusznej oraz oba te elementy osadza w odpowiednim kontekście.

Lektura wciąga od samego początku: ostatnia Msza odprawiona na Turbaczu, nasilająca się chrypka i ból gardła, wielokrotne pobyty w szpitalach, pooperacyjna aktywność literacka, osobiste listy do studentów filozofii Papieskiej Akademii Teologicznej w Krakowie oraz parafian w Łopusznej, mieszkanie u podnóża Wawelu, pobyt w Londynie, obecność na promocji książek filozoficznych w krakowskim gmachu PWST i owacja publiczności (na cześć Księdza Profesora) na stojąco, nauka mowy przeponowej, ostatni zjazd na nartach, poruszające spotkanie z Janem Pawłem II, wreszcie - nieustanne migreny, wózek inwalidzki, poczucie bycia ciężarem dla innych, a także utrata chęci do walki z chorobą – to tylko niektóre z szerokiego wachlarza zaprezentowanych tematów.

Narracje Tomasza Ponikły pokazują stanowisko Tischnera wobec doświadczenia choroby, cierpienia i śmierci oraz miłosierdzia w wymiarze społecznym i religijnym. Prowadzone równolegle wątki biograficzne oraz problemowe pomagają czytelnikowi zrozumieć wzajemne relacje nauczania i życia Księdza Filozofa. Pomocą służą obszerne przypisy i równie obszerna bibliografia. Dodatek stanowią praktyczne informacje dotyczące fundacji: Stowarzyszenie Drogami Tischnera oraz Krakowskie Hospicjum dla Dzieci imienia księdza Józefa Tischnera. Choć publikacja Wydawnictwa WAM należy do literatury specjalistycznej, warto, by sięgnęli po nią również ci, którzy chętnie pogłębią swoją wiedzę na temat życia i dzieła wielkiego Filozofa.