Recenzja książki: Janek, pseudonim "Żegota"

Recenzuje: Magdalena Galiczek-Krempa

Wojna nie jest dobrym czasem dla nikogo. Okupacja Lwowa przez wojska Trzeciej Rzeszy podczas drugiej wojny światowej to smutna codzienność Janka, tytułowego bohatera książki Barbary Gawryluk. O tym, kim był Janek i jak wojenna zawierucha wpłynęła na jego losy, dowiemy się z lektury fascynującej książki kierowanej doi młodych czytelników, a zatytułowanej Janek. Pseudonim Żegota.

Janek to szesnastolatek, który wzorem swojego ojca chciałby bronić Ojczyzny i walczyć z okupantem. Jego mama jest bardzo zaniepokojona marzeniami chłopca, ale jak najbardziej rozumie patriotyczną postawę młodzieńca. Janek najpierw udziela się w harcerstwie, roznosi konspiracyjne gazetki, a z czasem coraz bardziej angażuje się w działalność partyzancką. Chłopak mężnie walczy, odnosi rany i trafia też do obozu jenieckiego. Ostatecznie Janek wychodzi obronną ręką z wojennej pożogi i w końcu osiedla się w Krakowie.

Opowieść o Janku jest autentyczną historią, gdyż jej bohater to... tata autorki, Barbary Gawryluk! I chociaż wojenne przeżycia nastoletniego wówczas Jana Radomskiego tworzą zapierającą dech w piersiach opowieść, to mężczyzna podzielił się nią z córką bardzo późno, bo dopiero za sprawą samodzielnie spisanych wspomnień. Autorka, dostosowując język, dawkując napięcie i przybliżając realia tamtych czasów, na podstawie wspomnień taty stworzyła pasjonująca historię, którą czytać mogą już uczniowie pierwszych klas szkoły podstawowej.

Na stronach książki znaleźć można nie tylko opowieść o Janku, ale o całej jego rodzinie – dzielnym, walczącym w obronie ojczyzny tacie, zaradnej i troskliwej mamie, uzdolnionej plastycznie, ale też ciężko schorowanej siostrze Ewie. Poznajemy też psa Ajaksa. Książka Janek. Pseudonim Żegota to zatem zdecydowanie więcej niż kolejna opowieść o wojnie kierowana do dzieci. To autentyczne wspomnienia, to historia, która wydarzyła się naprawdę.

Historia opowiedziana przez Barbarę Gawryluk została przepięknie zilustrowana przez niezrównaną Joannę Rusinek. Mocno empatyczne, a przy tym minimalistyczne rysunki znakomicie oddają atmosferę dramatycznych czasów drugiej wojny światowej i rzeczywistość, w jakiej znalazła się rodzina Janka. Obrazki utrzymane są w kolorystyce przypominającej czarnobiałe zdjęcia lub fotografie w odcieniach sepii. Dodaje to historii „lat" i sprawia, że zwłaszcza mali odbiorcy poczują, że odbywają długą, wspomnieniową podróż w przeszłość.

Janek. Pseudonim Żegota to opowieść o patriotyzmie, walce o wolność i o umiłowaniu ojczyzny. Ale także o błyskawicznym dorastaniu młodych ludzi, którzy w obliczu wojny musieli być ponad wiek dojrzali. To książka, która ukazuje historię bardzo osobistą, prywatną, a tym samym jakże istotną w kontekście wydarzeń drugiej wojny światowej. Janek. Pseudonim Żegota to odkrywanie żywej historii, doświadczanie jej dzięki pięknej narracji Barbary Gawryluk.

Tagi: Proza (w tym literatura faktu) dla dzieci i młodzieży Opowieści historyczne dla dzieci i młodzieży Dzieci od ok. 8 lat