Recenzja książki: Jak dzieci osiągają sukces. Nauka siły woli i ciekawości świata

Recenzuje: Katarzyna Krzan

Dla każdego rodzica przyszłość dziecka jest priorytetem. Każdy chciałby, by jego pociecha osiągnęła w życiu sukces, by była szczęśliwa, zdrowa i bogata. Jak to jednak osiągnąć? Jak pomóc dziecku w rozwoju?

Paul Tough jest dziennikarzem amerykańskim interesującym się edukacją z racji zawodu i posiadania kilkuletniego dziecka. W swoich dziennikarskich podróżach zwiedził dziesiątki szkół i przedszkoli, przeanalizował setki metod wychowawczych. Jego książka Jak dzieci osiągają sukces jest efektem owego reaserchu.

Ale myliłby się ktoś, kto oczekiwałby, że znajdzie tu konkretne rady, jak wesprzeć swoje dziecię. No, chyba że jest amerykańskim rodzicem i ma możliwość wyboru ścieżki rozwoju spośród tych proponowanych w Stanach Zjednoczonych.

Nawiasem mówiąc, zaangażowanie tamtejszych badaczy, naukowców, pedagogów, psychologów i filantropów w rozwój systemu edukacji jest godny podziwu. Prowadzono na przykład zaplanowane na czterdzieści lat badania, których celem było dowiedzenie, czy wczesna edukacja przedszkolna wpływa na sukces w dorosłym życiu. Badaniu poddano dwie grupy ciemnoskórych dzieciaków z biednych dzielnic, które chodziły do jednego przedszkola. Jedna grupa miała ambitne zajęcia z matematyki, przyrody, języków. Druga po prostu się bawiła. Różnice były widoczne w pierwszych latach podstawówki. Grupa lepiej wykształcona osiągała początkowo lepsze wyniki, ale różnice uległy zatarciu w późniejszych latach. Przyswojona w przedszkolu wiedza nie pomogła nikomu skończyć studia i znaleźć lepszą pracę. Inny eksperyment określić miał wpływ warunków ekonomicznych na przyszłe odnoszenie sukcesów. Jak można się łatwo domyśleć – dzieciom z bogatych domów przychodziło to łatwiej. Rodzice biedniejsi mieli mniejszy zasób słownictwa, a ich codzienne troski koncentrowały się wokół przetrwania, przez co zaniedbywali oni tym samym dzieci. Bogatsi mieli z kolei mniej problemów, ale i mniej czasu dla dzieci, które przez lata żyły pod kloszem, chronione przed stresami i problemami. Biedniejsze dzieci musiały szukać pracy, a bogatsze martwiły się kolorem samochodu, który dostawały na szesnaste urodziny.

Analizując jednak biografie sławnych i bogatych, przyznać trzeba, że niemal wszyscy mieli ciężkie dzieciństwo, pochodzili z rozbitych rodzin, zaznali biedy. Jak więc ma się to do nauki języków obcych w przedszkolach. Czy jest sens wrzucania kilkulatków w jarzmo wyścigu szczurków?

Autor zdaje sobie sprawę z tego, że ścieżki prowadzące do nabycia i utraty tych zdolności nie są dziełem przypadku (…), ale można je określić jako złożone, nieznane, a często też dosyć tajemnicze.

Książka nie jest podręcznikiem dla rodzica, jest za to pracą omawiającą amerykańskie systemy edukacyjne. Ta jej warstwa dla polskiego czytelnika jest mało przydatna, można jednak wyciągnąć z lektury sporo wniosków. Jak choćby ten, że do osiągnięcia sukcesu potrzebne są takie przymioty, jak: wytrwałość, samokontrola, entuzjazm, inteligencja społeczna, wdzięczność, optymizm i ciekawość. Tego nie zdobędzie się w żadnej szkole. Trzeba to po prostu mieć i rozwijać w sobie. Potwierdzają to liczne, przywoływane przez autora przykłady.

Swoją drogą: pod koniec książki Tough zwraca uwagę na fakt, że przez większą część dwudziestego wieku Stany Zjednoczone pozostawały liderem w dziedzinie szkolnictwa wyższego i odsetka młodych ludzi, którzy ukończyli studia. (…) Obecnie Stany znalazły się za takimi krajami jak Wielka Brytania, Australia, Polska, Norwegia i Korea Południowa. I co Państwo na to?