Recenzja książki: Iwo Jima
Recenzuje: Milwaukee Meg
Zdjęcie Joe’go Rosenthala przestawiające amerykańskich marines zatykających w piątkę ów „sztandar chwały” na wzgórzu Suribachi znajdującym się na Iwo Jimie to jedno z najbardziej znanych i rozpoznawalnych fotografii, symbol bohaterstwa, patriotyzmu i żołnierskiego poświęcenia… I to ono było inspiracją dla Erica Hammela, znanego historyka wojskowości zajmującego się amerykańską Piechotą Morską okresu II wojny światowej, do napisania gęsto upstrzonej zdjęciami historii zajść na małej, surowej i piaszczystej wysepce, która stała się kluczem do prowadzenia skutecznych nalotów na Japonię.
Jak na dzieło historyczne przystało, jest to po prostu opis suchych faktów – ale przynajmniej od początku do końca. Zaczyna się od odpowiedzi na (wcale nie takie proste) pytanie, dlaczego wysepka, której jedynym bogactwem naturalnym była siarka (Iwo Jima to Wyspa Siarki), stała się nagle najukochańszym miejscem podróży palcem po mapie sztabowców obydwu armii; zakończenie to podsumowanie, czy właściwie było to potrzebne i czy zyski przeważyły nad stratami. W międzyczasie czytelnikowi przedstawione są wszystkie wydarzenia (oczywiście tylko od strony amerykańskiej, bo jakżeby inaczej), jakie na samej wyspie miały miejsce, zilustrowane licznymi fotografiami robionymi przez samych żołnierzy albo korespondentów wojennych. Oprócz tego w tekst wplecione są opatrzone zdjęciem uzasadnienia dla nadań medali honoru licznym żołnierzom mającym udział w zdobywaniu Iwo Jimy – innymi słowy: opisy nadludzkich wręcz wysiłków wkładanych przez zwykłych żołnierzy i oficerów Piechoty Morskiej w walkę z Japończykami.
Książka ta jest zadedykowana poległym i rzutuje to na całą treść. Walka jest tu rozpatrywana z punktu widzenia żołnierzy i rzadko kiedy otrzymujemy jakiś szerszy obraz strategiczny, dominują jedynie opisy posunięć taktycznych, które jednak nie sprowadzają się tylko do wymieniania przesunięć kolejnych dywizji. Chociaż niewiele brakuje. Trzeba też jasno powiedzieć, że nie jest to żaden literacki „Sztandar chwały” – to dość poważna książka historyczna, choć jak na amerykańskie dzieło przystało, aż ociekająca patriotyzmem i uznaniem dla waleczności najlepszych z najlepszych żołnierzy z Iwo Jimy. Tak samo opisy przy fotografiach – najczęściej czysto technicznie opisane jest, co znajduje się na zdjęciu, bez zbędnego poetyzowania, chyba że jest zbliżenie na jakiegoś marine…. Wtedy autor wznosi się na szczyty patosu.
Ale ta książka to przede wszystkim zdjęcia. Czarno białe, oryginalne zdjęcia przedstawiające żołnierzy, sprzęt, najważniejsze chwile w czasie zdobywania wyspy, tamtejsze krajobrazy i umocnienia. Mamy tu dokładną dokumentację zdjęciową tematu. Szkoda jedynie, że zdjęcia są poupychane po rogach stron i najczęściej w małych rozmiarach, co skutecznie zdusza radość z ich oglądania. Wydaje się, że wydawcy (autor?) nie mogli się zdecydować, czy najważniejsza jest tutaj treść, czy może fotografie, przez co i jedno i drugie nie spełnia oczekiwań (tekst czasem urywa się na jednej stronie, by pojawić się nieoczekiwanie sześć stron dalej, upchnięty między dwa zdjęcia i ściśnięty w jedną, cieniutką kolumienkę na dole kartki).
Prosty, porządny sposób opisu zarówno sytuacji, jak i zdjęcia, sprawiają jednak, że na pewno „Iwo Jima” przypadnie do gustu wielbicielom wojny na Pacyfiku, chcących dowiedzieć się trochę więcej, albo chociaż pooglądać trochę ciekawego materiału na ten temat. Osobom, które albo nie interesowały się tymi sprawami, albo mają o nich mgliste pojęcie, raczej się nie spodoba, bo jest zbyt szczegółowa i sucha.
„Iwo Jima” to ani album, ani stricte książka historyczna, ale coś pomiędzy. Pomimo usterek edytorskich, pozostaje ona dość ciekawym dziełem o jednym z ważniejszych epizodów w czasie wojny na Pacyfiku. Nie jest to jednak dzieło obowiązkowe; można jedynie powiedzieć – do rozważenia
