Recenzja książki: Handlarz śmiercią

Recenzuje: Damian Kopeć

Louise Rick wkracza do akcji

Sara Blædel to duńska pisarka najbardziej znana z serii powieści kryminalnych z Louise Rick, określana mianem królowej duńskiego kryminału. Handlarz śmiercią (Grønt støv, 2004) jest pierwszym tomem tego cyklu, kolejny Kald mig Prinsesse (Call Me Princess, 2005) ma zostać wydany w Polsce w październiku.

Kim jest Louise Rick? To asystentka kryminalna w Komendzie Miejskiej Policji w Kopenhadze. Poznajemy ją w trudnej dla niej sytuacji, jaką przeżyła rok przed współczesnymi wydarzeniami. Nie potrafiła wtedy zachować się w pełni profesjonalnie, przekazując informację o śmierci. Ktoś w policji musi pełnić tę niewdzięczną rolę. Louise, doświadczając tego, co czują ludzie, którym przekazuje się tragiczne wieści, być może nie była w tym momencie chłodną profesjonalistką, lecz z drugiej strony potrafi od tej chwili lepiej zrozumieć innych - tych, którzy znaleźli się w tak traumatycznej sytuacji.

Rick zostaje włączona do śledztwa w sprawie zabójstwa dziewczyny, której zwłoki znaleziono w miejskim parku. Dość szybko angażuje się również w równolegle prowadzoną sprawę tajemniczego zgonu dziennikarza śledczego Franka Sorensena. Jej bliska przyjaciółka, reporterka kryminalna Camilla Lind z „Morgenavisen”, znała zabitego i pragnie rozwiązać zagadkę jego śmierci, która okazuje się efektem wyrafinowanego zabójstwa. Prywatne dochodzenie obu pań nie jest dla nich bezpieczne. Kobiety wkraczają bowiem na teren działania bezwzględnych handlarzy białą śmiercią. Czy obie sprawy łączą się z sobą? Kto zamordował Franka Sorensena opisującego środowiska handlarzy narkotyków? Kto udusił  Karoline Wissinge i dlaczego?

Atutem powieści jest styl Sary Blædel. Pisze ona prosto, zrozumiale, bez nadmiernych "udziwnień". Ukazuje kobiecy punkt widzenia. Jej bohaterki to kobiety samodzielne, próbujące zaistnieć w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Uparte (nie zawsze rozsądnie), twarde (choć chwilami zaskakująco „miękkie”), nie poddające się po pierwszym niepowodzeniu. Z kobiecą wrażliwością opisuje Sara Blædel wydarzenia, ludzi, świat. Dostrzega ona drobiazgi, jest nawet swoiście nadwrażliwa na niektóre z nich. Tworzy prozę pełną emocji, z dobrymi i złymi tego stronami. Chwilami ma się wrażenie, że bohaterki, Rick i Lind, nie zawsze są prawdziwymi kobietami "z krwi i kości", ale raczej projekcją marzeń o silnej, przebojowej, acz wrażliwej pani.

Blædel dużo czasu poświęca tworzeniu odpowiedniej atmosfery i nieźle jej się to udaje. Pokazuje funkcjonowanie swoich heroin w grupie, znaczenie w ich życiu pozornie drobnych, mało istotnych wydarzeń. Zagląda w życie prywatne bohaterów. Jak wielu współczesnych pisarzy, krytycznie opisuje świat mediów: bezwzględną walkę o newsy, o informacje, o bycie o krok przed konkurencją. Stara się ukazać, cenę jaką płaci starający się zachowywać przyzwoicie dziennikarz.

Trochę zbyt często Rick i Lind zachowują się jednak niepoważnie, jak chociażby podczas wizyty w Kongens Bar. Trudno zrozumieć nastoletnią naiwność u pań dysponujących już pewnym życiowym i zawodowym doświadczeniem. Tej naiwności, braku rozsądku, nielogiczności jest w zachowaniu postaci jest zbyt dużo.

Intryga kryminalna jest mocno zawiła, lecz w moim odczuciu mało wiarygodna. Cała historia, rozwiązanie zagadki wydają się dość naciągane. Powieść będzie się bardziej podobać paniom niż panom z uwagi na liczne emocjonalne rozterki głównej bohaterki, ze względu na ciągłe zwracanie uwagi na uczucia, na elementy codziennego życia. Wielu irytować może również niezbyt logiczne postępowanie bohaterów, trochę nieprawdopodobne beztroskie podejście do procedur w kopenhaskiej policji i zdarzające się niepotrzebne spowalnianie akcji. Brakuje tej książce „pazura”, wyrazistości. Wszystko jest niby poprawne, ale niczym specjalnym się nie wyróżniające. Co nie znaczy, że nie warto Handlarza śmiercią przeczytać jako lekkiej, niewyrafinowanej rozrywki na kilka wieczorów. Powieść może być także interesującą pozycją dla osób zainteresowanych literaturą duńską. Wszak nie jest to u nas proza zbyt dobrze znana.