Recenzja książki: Gniew. Jak nad nim zapanować?
Recenzuje: Damian Kopeć
13 kroków efektywnego radzenia sobie z gniewem
Gniew jest uczuciem dobrze znanym każdej osobie. Jako niedoskonali ludzie żyjący w niedoskonałym świecie mamy gwarancję, że będziemy regularnie odczuwać ten rodzaj emocji. I doświadczamy jej, czy tego chcemy czy nie.
Gniew nie jest uczuciem jednowymiarowym - ma wiele różnych aspektów. Za pomocą określenia „gniew” opisujemy różne uczucia, takie jak frustracja, irytacja, rozdrażnienie, wyładowywanie się na kimś, zdenerwowanie. Należy zdawać sobie sprawę w jaki sposób te reakcje łączą się z gniewem. Różnie zatem okazujemy gniew, ale praktycznie wszyscy go doświadczamy - nawet ci pozornie spokojni i opanowani. Chodzi nie tyle o to, by zupełnie nie doświadczać gniewu (co jest niemożliwe), ale by nad nim zapanować na tyle, na ile tylko się da. Bo gniew potrafi być bronią przeciwko nam samym, czymś mocno destrukcyjnym i szkodliwym nie tylko dla osób z naszego otoczenia.
Autorzy książki Gniew. Jak nad nim zapanować?, doktorzy Les Carter oraz Frank Minirth, proponują program trzynastu kroków do efektywnego radzenia sobie z gniewem. To ścieżka od rozpoznawania różnych obliczy własnego gniewu poprzez zmienianie swojego podejścia do siebie i życia, po większą świadomość tego, kim się jest, ugruntowanie własnej wartości i przyjęcie zarazem odpowiedzialności za wszystko, co robimy.
Książka Gniew. Jak nad nim zapanować? nie jest napisana prostym językiem. Ma swoisty narzut związany z wykształceniem jej autorów. Zdania są rozbudowane, złożone, wymagające koncentracji. Poradnik ten ma formę książki-notatnika. Jest tu miejsce na zapisywanie odpowiedzi na zadawane przez autorów pytania pomocnicze. Prowadzą oni bowiem swoisty dialog z czytelnikiem, metodą pytań próbując naprowadzić go na pożądaną ścieżkę. Starają się szeroko wyjaśniać problem, omawiać różne jego aspekty. Korzystają przy tym ze swojego wieloletniego praktycznego doświadczenia terapeutów. Autorzy zwracają uwagę zarówno na sprawy pozornie oczywiste, jak i na takie, które w pierwszej chwili mogą budzić zdziwienie - np. stwierdzenie, że gniew nie zawsze jest zły, a problemem jest raczej nie sama jego obecność, co sposób wyrażania go. Swoje wywody starają się ilustrować konkretnymi przykładami. Poprzez przykłady o wiele łatwiej zrozumieć, o co im chodzi. Praca, którą zalecają wykonać, nie jest łatwa i nie daje natychmiastowych efektów. Jest to zmienianie samego siebie, które jest o wiele łatwiejsze teoretycznie niż praktycznie.
W każdym podrozdziale informacje nie stanowią jednej, zwartej całości. Są one podzielone na bloki różnej długości, poruszające jakieś zagadnienie czy omawiające jakąś myśl. Nie nuży to długością wywodu, ułatwia skoncentrowanie się na danym zagadnieniu, problemie, zadaniu czy przemyślenie go przed pójściem dalej.
Trzeba zaznaczyć, że autorzy książki kierują się - obok wiedzy psychologicznej - motywacjami religijnymi. Są chrześcijanami i często sięgają po przypowieści biblijne, cytaty z Pisma Św. Osoby bez uprzedzeń religijnych bez problemu mogą korzystać z książki, choć część argumentacji może być dla nich mniej przekonująca. Autorzy zakładają bowiem, że każdy z nas ma niezmienną wartość w oczach Boga, której nic nie może naruszyć. Jednak bez założenia o niezbywalnej wartości każdego człowieka, niekoniecznie zresztą wyrażonego w języku religii, argumentacja autorów traci wiele. Zdaniem autorów celem gniewu jest bowiem pragnienie zachowania: (1) poczucia osobistej wartości, (2) podstawowych potrzeb, (3) podstawowych przekonań. Świadomość zatem, że ma się wartość niezależną od danej chwili (a niektóre systemy filozoficzne czy ideologiczne tego nie uznają) pomaga skutecznie dystansować się od naruszania przez innych naszego poczucia wartości.
Celem poradnika jest pomoc w uświadomieniu sobie tego, co nami „rządzi” i dlaczego zachowujemy się tak, a nie inaczej. Pokazanie, że niełatwa do przeprowadzenia zmiana samego siebie może przynieść zaskakujące efekty i uczynić nas szczęśliwszymi. Widać to zresztą na przykładach rozmów doktora Cartera z różnymi osobami, szukającymi u niego pomocy. Ci, którzy zdecydowali się na zmiany, nie żałują wysiłku.
Sądzę, że książka taka jak Gniew. Jak nad nim zapanować? może być przydatna praktycznie dla każdego. Źródłem gniewu bowiem jest otaczający nas niedoskonały, niesprawiedliwy świat (próby uczynienia go idealnym przynoszą na ogół więcej szkody niż pożytku). Frustrację mogą wywoływać stosunki w rodzinie, w pracy, w otoczeniu. Również wiadomości w telewizji, niestabilność świata, terroryzm, bezrobocie, przestępczość, krachy finansowe, zło czyhające w Internecie. I swoista bezradność wrażliwej jednostki wobec masy niesprawiedliwości, której sami doświadczamy lub której doświadczają inni. Musimy nauczyć się sami radzić sobie z życiem - takim jakie jest. Tego, niestety, nie uczą nas w szkole.
