Recenzja książki: Etty Hillesum. Świadek Boga w otchłani zła
Recenzuje: Danuta Szelejewska
Obozy koncentracyjne to miejsca przetrzymywania bez wyroku sądu dużej liczby osób, z różnych powodów uznawanych za niewygodne dla władz. Pomimo różnego deklarowanego przeznaczenia (czasowe odosobnienie, przymusowa praca, eksterminacja), historia bezbłędnie pokazała, że w owych miejscach łamano prawa ludzi, mordowanych w komorach gazowych, a ich ciała likwidowano w krematoriach. Książka Etty Hillesum. Świadek Boga w otchłani zła jest relacją z obozu koncentracyjnego właśnie. I to relacją pełną najgłębszych przeżyć natury fizycznej i duchowej.
Yves Bériault pozwala czytelnikowi przyjrzeć się bogatemu w doznania życiu tytułowej bohaterki. Wywodząca się z holenderskiej rodziny żydowskiej, pisała ona pamiętnik, który posłużył autorowi za podstawowe źródło wiedzy nie tylko o niej samej, ale również o tragicznych wydarzeniach związanych z "ostatecznym rozwiązaniem kwestii żydowskiej". Etty dała się poznać jako znakomita kronikarka, liberalna intelektualistka, dająca z siebie wszystko, by pomóc najbardziej potrzebującym. W książce szeroko nakreślony został również jej stosunek do judaizmu i chrześcijaństwa, a także przeanalizowana sprawa modlitwy, znaczenia słowa Bożego oraz odpowiedzialnego traktowania powierzonej sobie misji.
Godne uwagi jest stopniowe poznawanie Boga oraz zagłębianie się w Jego miłość. Dostrzegając w człowieku wspaniałe dzieło Stwórcy i zarazem miejsce spotkania z Tym, któremu wszystko zawdzięczamy, Etty dostrzegała potrzeby cierpiącego bliźniego. Znalazło to swoje odzwierciedlenie w czasie jej pracy w obozie w Westerbork, podróży „na Wschód” oraz podczas pobytu (i śmierci) w Auschwitz-Birkenau - miejscu, które przez niejednego uważane jest za „zapomniane przez Boga i ludzi”.
W publikacji zamieszczono mnóstwo cytatów, zaczerpniętych z pamiętnika Etty Hillesum Przerwane życie, a także innej literatury polsko- i obcojęzycznej, co dokładnie zaznaczono w przypisach. Aneks stanowi treść Niedzielnej modlitwy porannej autorstwa głównej bohaterki. Twarda okładka z ilustracją Mariusza Banachowicza przemawia do wrażliwości czytelnika.
Opublikowana nakładem wydawnictwa Promic książka Etty Hillesum przeznaczona jest dla wszystkich bez wyjątku, bowiem każdy w codziennym życiu odnajduje chwile trudne, wymagające dokonywania niełatwych wyborów i podejmowania odpowiedzialnych decyzji. Możemy – utożsamiając się z bohaterką książki – zaczerpnąć z bogactwa jej przeżyć, a wtedy zwyczajna rzeczywistość z pewnością nabierze znamion dojrzałości, uczciwości oraz życiowej mądrości.
