Recenzja książki: Droga człowieka według nauczania chasydów

Recenzuje: Szczepanik

Martin Buber, jeden z czołowych przedstawicieli filozofii dialogu, znawca i badacz chasydyzmu, interpretuje w zbiorze „Droga człowieka według nauczania chasydów” sześć przypowieści żydowskich, wskazując zawarte w nich przesłania. Ta niewielkich rozmiarów książeczka nie bez przesady nazwana została wykładnią zasad ludzkiej egzystencji. Miniaturowe eseje są bodźcem do głębszych rozmyślań. W prostych słowach, które są największym atutem Bubera, autor mówi o prawdach równie prostych, ale wymagających wielu wyrzeczeń przy realizowaniu ich w życiu. Bo oto dowiadujemy się, że: „Odważne poszukiwanie we własnym sercu to początek drogi w życiu człowieka, to powtarzający się wciąż od nowa początek drogi ludzkiej.”, że istotne jest dążenie do wyzbycia się sprzeczności targających duszą i scalanie jej, że zmianę świata na lepsze trzeba zacząć od zmiany siebie samego, a przy tym od wyzbycia się egoizmu: „żeby stać się zdolnym do wielkiej przemiany, człowiek musi odnaleźć drogę do przypadkowych czynników swojej egzystencji do własnego „ja”. Musi odnaleźć swoje „ja” – nie błahe ego samolubnej jednostki, ale głębsze „ja” osoby żyjącej w związku ze światem.” i że tylko wtedy, kiedy obierzemy drogę niesprzeczną z naszą osobowością, będziemy ludziom i Bogu służyć w pełni: „W przyszłym świecie nie będą mnie pytać: Czemu nie byłeś Mojżeszem?. Zapytają: Czemu nie byłeś sobą?.” Książeczka tchnie optymizmem. I choć nie sprowadza się jedynie do interpretacji przypowieści, ale ma też charakter dydaktyczny, nie doszukamy się w niej moralizatorskiego tonu. Dlatego właśnie silnie oddziałuje na czytelnika – skłania do refleksji bez zbędnego nacisku. Silnie zarysowuje się odniesienie do filozofii personalistycznej. Każdy człowiek jest traktowany jako podmiot i swoje relacje powinien budować na podstawie podchodzenia do innych w sposób podmiotowy. Wszystkie części „Drogi człowieka według nauczania chasydów” tchną mocą, dają poczucie tego, że dobro nie jest fikcją. Książeczka należy do tych, które przeczytać można kilkakrotnie, za każdym razem dochodząc do nowych wniosków. „Droga człowieka…” uzupełnia się doskonale z chasydzkimi „opowiadaniami niesamowitymi”, czyli „Opowieściami o aniołach, duchach i demonach” również autorstwa Martina Bubera. Obie należą do tego typu książek, o których nie powinno pisać się za wiele, a które raczej powinno się przeczytać i doświadczyć na własnej skórze. Odczuć wnętrzem. Anna Szczepanek