Recenzja książki: Człowiek - technologia - media

Recenzuje: Justyna Gul

Człowiek w cyfrowym świecie

Chyba wszyscy zdajemy sobie sprawę z tego, że cywilizacja informacyjna staje się zjawiskiem globalnym, które napędza program transformacji systemowej. Siłą sprawczą nowej cywilizacji staje się wiedza i szybka wymiana informacji za sprawą nowinek technologicznych. Z samej sieci Internet korzysta już ponad ćwierć miliarda użytkowników, a liczba stron WWW dawno przekroczyła miliard. Niemal w każdym domu jest komputer, czasami nawet kilka, a dzieci nie rozstają się ze swoimi telefonami komórkowymi. Niezależnie od tego, jakie jest nasze zdanie na temat postępu cywilizacyjnego, stał się on faktem. Zatem musi się zmienić rola szkół i innych instytucji, które powinny przygotować młodzież do życia w tej nowej rzeczywistości i do udziału w jej rozwoju. Nowa sytuacja, w jakiej wszyscy się znajdujemy, stwarza wiele szans edukacyjnych i rozwojowych, wiąże się jednak z licznymi zagrożeniami, między innymi z uzależnieniem.

O nowym świecie technologii, o wpływie postępu na człowieka i czyhających na niego niebezpieczeństwach możemy przeczytać w opublikowanej nakładem Oficyny Wydawniczej IMPULS pozycji Człowiek. Technologia. Media. Konteksty kulturowe i psychologiczne. Książka pod redakcją naukową Agnieszki Ogonowskiej i Grzegorza Ptaszka to zbiór artykułów poświęconych relacji człowieka z mediami oraz ukazujących wpływ technologii na różne aspekty funkcjonowania człowieka, niezależnie od wieku. Autorzy zajęli się problemem, patrząc nań z różnych punktów widzenia – przez pryzmat kultury, psychologii, edukacji, dzięki czemu możliwe stało się jego interdyscyplinarne ujęcie. Niniejsza publikacja jest szczególnie cenna dla psychologów i pedagogów, ale zaciekawi również osoby zajmujące się badaniami socjologicznymi, bibliotekarzy, studentów. Tak naprawdę jest to publikacja dla wszystkich - wszak wszyscy jesteśmy elementem nowej, technologicznej rzeczywistości.

Zbiór otwiera artykuł Jagody Cieszyńskiej-Rożek, poświęcony wpływowi technologii na rozwój poznawczy dzieci w wieku niemowlęcym i poniemowlęcym. Autorka przytacza poglądy neurobiologów dotyczące pokolenia dzieci urodzonych w epoce wysokich technologii, które to pokolenie odmiennie kształtuje swoje relacje ze światem, ludźmi i językiem. Zamieszcza również wyniki badań własnych, pokazujące związek pomiędzy zaburzeniami koncentracji a problemami w opanowaniu umiejętności czytania i pisania.

Kolejne teksty, Andrzeja Rygałło, Anny Ślósarz i Joanny Juszczyk-Rygałło dotyczą tematu wykorzystania nowych technologii w edukacji. Omówiono w nich cechy cyfrowej szkoły, interpersonalne oraz grupowe i społeczne relacje w nauczaniu na odległość oraz wpływ Internetu na edukację. Agnieszka Ogonowska pisze następnie o nowych formach uzależnień medialnych (na przykładzie siecioholizmu) oraz o formach działań terapeutycznych i edukacyjnych.

W kolejnym, niezwykle interesującym artykule Grzegorz Ptaszek omawia zagadnienie multitaskingu we współczesnym, medialnym świecie. Pisze o zachowaniach polegających na jednoczesnym korzystaniu z mediów podczas  wykonywania innych zadań, przytacza badania psychologiczne, określające warunki, w jakich człowiek może wykonywać jednocześnie wiele zadań oraz pokazujące wpływ, jaki media multitasking ma na procesy uwagi, pamięć, funkcjonowanie kontroli poznawczej oraz inteligencję multisensoryczną.

Grzegorz Zyzik stara w swoim artykule odpowiedzieć na pytanie o istotę wzrostu popularności rozszerzonej rzeczywistości (Augmented Reality), zastanawia się nad przyszłymi możliwościami zastosowania tej technologii oraz jej wpływem na kondycję współczesnego społeczeństwa. Kolejny tekst, autorstwa Małgorzaty Ciesielskiej i Remigiusza Szczepanowskiego, poświęcony jest zależności pomiędzy typografią a oceną emocjonalną tekstu. Znajdziemy tu przesłanki pozwalające twierdzić, iż krój pisma jest specyficznym bodźcem percepcyjnym, który może wzbudzać w człowieku subiektywne uczucie przyjemności.

Z artykułu Magdaleny Musieli dowiemy się wiele na temat nowych usług wybranych bibliotek akademickich, uwzględniających wpływ mediów i nowych technologii na rzeczywistość. Autorka przedstawia wybrane formy i źródła zdobywania wiedzy, uwzględnia również rodzaje przekazu informacji, którymi posługuje się współczesne społeczeństwo. Z kolei Mariusz Makowski omawia ewolucję roli specjalisty w mediach. O wybranych kampaniach społecznych w obronie praw zwierząt, z uwzględnieniem ich problematyki i różnych form ekspresji medialnej przeczytamy z kolei w artykule Magdaleny Stoch.

Dwa ostatnie artykuły związane są z kinematografią – pierwszy z nich, autorstwa Patrycji Włodek, dotyczy tzw. puzzle films, oddających doświadczenia ludzi żyjących w wieku technologii elektronicznej, na styku rzeczywistości wirtualnych oraz realnej. Drugi artykuł, Bogusława Skowronka, omawia natomiast zmieniające się praktyki odbioru filmu we współczesnej sytuacji kulturowej.

Wszystkie te artykuły, choć o różnorodnej tematyce, mają punkt wspólny – nowe media. Tym samym zyskujemy wieloaspektowe ujęcie tego zagadnienia oraz relacji człowieka z technologią w cyfrowym świecie XXI wieku. Publikacja Człowiek. Technologia. Media jest tym samym przyczynkiem do dyskusji na temat rzeczywistego wpływu nowinek technologicznych na nasze życie, a także materiałem pozwalającym na wysnucie własnych wniosków. I choć zebrane w publikacji artykuły nie wyczerpują tematu, to wpisują się doskonale we współczesne nurty badawcze i stanowią namacalny dowód na zmiany społeczno-kulturowe.