Recenzja książki: Ciąża zagadnieniem biomedycznym i psychopedagogicznym

Recenzuje: Justyna Gul

Mądra ciąża

Wiek XX to okres gwałtownych przemian w świadomości społeczeństwa, dotyczących przede wszystkim poglądów i obyczajowości. Jednym ze zjawisk, którego ewolucja należy do najbardziej spektakularnych, jest małżeństwo, a co za tym idzie - rodzina. Ta najmniejsza, a zarazem podstawowa grupa społeczna, przeszła transformację z tradycyjnej rodziny patriarchalnej w nowy typ, zwany egalitarnym, demokratycznym, a nawet - towarzyskim. Tym samym przed rodzicami stoją nowe zadania i obowiązki zarówno wobec dziecka, jak i wobec siebie nawzajem, zaś sam okres pomiędzy poczęciem a narodzinami staje się bodźcem, stymulującym dojrzewanie psychospołeczne i moralne.

O tym, że poczęcie dziecka jest nie tylko zjawiskiem biologicznym, ale i psychospołecznym, zajmująco pisze Emilia Lichtenberg-Kokoszka, doktor nauk humanistycznych, położna i adiunkt w zakładzie Pedagogiki Ogólnej Instytutu Nauk Pedagogicznych Uniwersytetu Opolskiego. Swoją wiedzą i doświadczeniem z zakresu edukacji zdrowotnej i biomedycznych podstaw rozwoju i wychowania dzieli się ona w opracowaniu Ciąża zagadnieniem biomedycznym i psychopedagogicznym, opublikowanym nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls. Pozycja ta adresowana jest zarówno do pracowników służby zdrowia, jak i do psychologów, rodziców oraz do wszystkich zainteresowanych tematem.

Autorka w dwóch zasadniczych częściach książki porusza zagadnienia związane z prenatalnym okresem życia dziecka, wzbogacone o element humanistyczny i personalistyczny. Pierwszy moduł książki - Rodzicielstwo zagadnieniem pedagogicznym dowodzi, jak ważna dla pracy naukowej i życia codziennego, jest stosowana nomenklatura. Emilia Lichtenberg-Kokoszka próbuje rozstrzygnąć dylematy terminologiczne, dowodzi też, że prenatalny okres w życiu rodziny jest wyzwaniem dla współczesnej edukacji. To właśnie ona, szczególnie w związku z osiągnięciami takich dziedzin, jak: embriologia, medycyna oraz psychologia prenatalna, zobowiązana jest do propagowania wiedzy. Przygotowanie do rodzicielstwa powinno bowiem obejmować nie tylko sam rozwój dziecka i jego determinanty, czy też fizyczne przygotowanie rodziców do poczęcia dziecka, ale także psychospołeczne przygotowanie pary do pełnienia nowych ról oraz świadomość zmian fizycznych i psychicznych, zachodzących w organizmie kobiety i mężczyzny.

Część druga - Prenatalny okres w życiu rodziny - przybliża psychofizyczny rozwój dziecka, od chwili jego poczęcia do chwili narodzin, a życie płodowe omawia, dzieląc je (za Langmanem) na: okres rozwoju listków zarodkowych (trwający od chwili zapłodnienia komórki jajowej aż do końca 3 tygodnia), okres zarodkowy (trwający od 4 do 8 tygodnia ciąży) oraz okres płodowy (od 9 tygodnia do urodzenia). Autorka omawia również przemiany zachodzące w ciele ciężarnej kobiety, które stwarzają konieczność biologicznej i psychicznej i socjologicznej akceptacji nowej sytuacji.  Podkreśla też, że prawidłowo przebiegająca ciąża jest stanem fizjologicznym, dlatego też nie są potrzebne radykalne zmiany, a tylko zwrócenie uwagi na zachowania korzystne dla rozwijającego się dziecka i zdrowej matki. 

Niezwykle interesujący jest fragment traktujący o dojrzewaniu do ojcostwa, bowiem rychłe przybycie potomka wymusza na mężczyźnie konieczność poszerzania jego roli i pełniejszego udziału w życiu małżeńskim oraz rodzinnym. Autorka zwraca również uwagę na możliwość wystąpienia okresowej niechęci oraz lęku przed potomkiem, jak i trudami jego wychowania. Ważne jest, by pamiętać, iż sytuacja taka nie wynika z braku miłości do żony, ale z chwilowego zagubienia w nowej sytuacji.

Emilia Lichtenberg-Kokoszka przybliża czytelnikom także zjawisko dialogu prenatalnego, aby jednak mógł on zaistnieć, konieczne jest zaaprobowanie istnienia poczętego dziecka, jego personalizacja oraz uznanie własnej odpowiedzialności jako rodzica-wychowawcy. W książce zostały ponadto omówione dawne i współczesne przesądy oraz zwyczaje dotyczące ciąży, mające swoje źródło w czasach pogańskich.

Zjawisko pedagogiki prenatalnej znajduje coraz szersze zastosowanie, o czym przekonujemy się podczas lektury książki Ciąża zagadnieniem biomedycznym i psychopedagogicznym, zaś sama edukacja związana z wewnątrzmacicznym rozwojem dziecka stała się przedmiotem zainteresowania różnych form organizacyjnych wielu krajów. Nadszedł czas, by również w Polsce partnerzy przygotowali się jak najlepiej do pełnienia funkcji rodzicielskich. Będzie to jednak możliwe dopiero wówczas, gdy informacje na temat stawania się rodzicem będą rozpowszechniane jak najwcześniej, by przyszli rodzice mogli ukształtować pozytywne nastawienie do własnego rodzicielstwa. Książka Emilii Lichtenberg-Kokoszki jest znaczącym krokiem w przód jeśli chodzi o edukowanie społeczeństwa w tym zakresie, dlatego też powinna znaleźć się nie tylko w bibliotekach pedagogów, psychologów czy położników, ale i par planujących potomstwo.