Recenzja książki: Bo trzeba żyć. Apolonia
Recenzuje: Piotr Piekarski
Apolonia Ewy Szymańskiej otwiera sagę rodzinną Bo trzeba żyć. To historia szlachcianki, Apolonii Niemyjskiej, która popełnia mezalians, wychodząc za zamożnego chłopa, Franciszka Bąka. Franciszek kochał ją do szaleństwa i pragnął zapewnić wszelkie wygody, do jakich była przyzwyczajona. Ale chłopska zagroda to nie dworek szlachecki, a dochody plebejusza nie mogły zagwarantować życia na takim poziomie, jak we dworze. Czy Apolonia będzie potrafiła to zaakceptować? Jak oboje poradzą sobie z licznymi trudnościami – szczególnie niesionymi wiatrem wielkiej Historii, która nie omija przecież prowincjonalnego Podlasia?
Powieść Ewy Szymańskiej to piękna historia o miłości, która łączy bliskich sobie ludzi wbrew otoczeniu, konwenansom, normom społecznym. Miłości, która pokonać musi wiele przeszkód. Życie Apolonii po przeprowadzce do chłopskiej zagrody nie jest usłane różami. Kobieta tak naprawdę trafia do zupełnie innego świata. Owszem, może liczyć na życzliwość niektórych sąsiadów, ale należą oni do zupełnie innej warstwy społecznej. Tu zwyczaj, by wszyscy członkowie rodziny myli się przynajmniej raz w tygodniu, uchodzi za ekstrawagancję. Tu wciąż żywe są nietolerancja i zabobony. Tu nie ma się tak szerokich horyzontów myślowych, jak we dworze. Tu kształcenie dzieci wiąże się z wielkimi wyrzeczeniami – nie jest tak oczywiste ani tak łatwe, jak wśród szlachty. Zderzenie szlachcianki z wiejskimi realiami jest bolesne i przystosowanie się do nowych warunków wcale nie przychodzi kobiecie łatwo, choć tuż po ślubie Franciszek Bąk jest jednym z zamożniejszych chłopów w okolicy. Co stanie się, gdy nadejdzie wojna? Gdy okolicę zacznie nękać epidemia? Co nastąpi, gdy nie będzie można korzystać z wcześniejszych źródeł utrzymania?
Apolonia mówi o znaczeniu rodziny, która może stać się prawdziwą ostoją w najtrudniejszych chwilach życia – w obliczu dramatycznych wydarzeń, opresji ze strony okupantów. Autorka podkreśla, że nawet w obliczu największych nieszczęść nie wolno się poddawać. Że „trzeba żyć" – dla swojej rodziny i dla siebie, trzeba także dać sobie szansę na szczęście – niezależnie od wieku. Apolonia to także opowieść o normalnym, zwyczajnym losie, o trudnościach, smutkach i radościach, które stały się udziałem wielu ludzi żyjących w I połowie XX wieku. W powieści bardzo interesująco i wiarygodnie opisane zostały codzienność i relacje społeczne, a także realia życia na wsi. Książka Ewy Szymańskiej to historia bardzo bliska rzeczywistości. Autorka ukazuje świat, który odszedł w niepamięć, zniknął, choć nie jest przecież tak odległy, jak mogłoby się wydawać. Pewnie dziadkowie lub rodzice wielu czytelniczek mogliby stwierdzić: „Tak było!” albo dopowiedzieć ciąg dalszy historii Apolonii i jej dzieci, bardzo mocno się w niej odnajdując. Oczywiście, ów ciąg dalszy nadejdzie – zostanie opisany zostanie w drugiej powieści z cyklu, Gabrynia.
