Recenzja książki: Białoruś dla początkujących

Recenzuje: Katarzyna Krzan

Białoruś w potocznym rozumieniu kojarzy się z kapsułą czasu, w której wciąż zamknięte są relikty poprzedniej epoki. Młodym, urodzonym w przełomowym roku 1989, okres realnego socjalizmu znany jest tylko z opowieści rodziców. Brzmiących zresztą mało prawdopodobnie, jak w tej anegdocie: ojciec opowiada synowi, że „za jego czasów” w sklepach był tylko ocet. Na to zdziwiony potomek odpowiada: „Jak to? W całym Auchan?” Kto nie przeżył, nie widział, ten nie zrozumie - bo opowiedzieć tego nie sposób.

Igor Sokołowski zafascynowany był jednak na tyle poprzednim ustrojem, że poświęcił mu nie tylko studia, ale i wyprawy. Jego celem stała się Białoruś, gdzie czas się zatrzymał.

O tym, jak niewiele wiemy o naszym wschodnim sąsiedzie, przekonać się można już w pierwszych rozdziałach jego książki. Wszystko tu jest egzotyczne, jakby "z innej bajki", choć z drugiej strony – znane, ale zapomniane, zepchnięte w niepamięć. Podróż Sokołowskiego na Białoruś staje się podróżą czytelnika, towarzyszymy mu w niej, będąc całkiem blisko wydarzeń. W tle tli się jedynie uporczywa myśl: przecież tak mogłoby być nadal u nas. Można narzekać na obecną sytuację polityczno-gospodarczą w Polsce, ale tak naprawdę powinniśmy pękać z dumy i kipieć radością, że nie jesteśmy nadal częścią tamtego systemu.

Igor Sokołowski pokazuje Białoruś w pełnej krasie - pokazuje ją oczami kogoś, kto jest tym krajem zafascynowany i dostrzega jego dobre oraz złe strony, ale nie ocenia, nie deprecjonuje, stara się raczej znaleźć wyjaśnienie, usprawiedliwienie dla takich a nie innych ludzkich zachowań. Zauważa, że Białoruś jest krajem, gdzie nie respektuje się podstawowych swobód obywatelskich, gdzie wiele rzeczy nie funkcjonuje w taki sposób, jak powinno, a na szczęście jeszcze nie wszystkich dotknęły choroby takie jak marazm i obojętność, knajactwo czy kombinatorstwo. Wciąż są ludzie, którzy wychodzą na ulice demonstrować swój sprzeciw wobec władzy… Autor nie koncentruje się jednak wyłącznie na politycznej stronie białoruskiego życia. Tę znamy dobrze z przekazów telewizyjnych. Pokazuje raczej codzienne życie i pewne absurdy, które osobie z zewnątrz wydają się dziwaczne, natomiast które mieszkańcy przyjmują za oczywistość. Białoruskiego Dziadka Mroza mieszkającego w Puszczy Białowieskiej odwiedzają nie dzieci, a emeryci, spragnieni być może wspomnień z dzieciństwa. W miastach, w których przyszli na świat najważniejsi dygnitarze, wybudowano nowoczesne centra sportowe, z których nie ma kto korzystać. Ale istnieją. Stanowią wizytówki postępu. Podczas gdy białoruska wieś miejscami pamięta początki ubiegłego stulecia.

Autor piórem wprawnego reportera opisuje codzienne życie Białorusinów, przekraczanie  granicy, zbieranie pieczątek, zwiedzanie atrakcji turystycznych, choć kraj ten raczej na turystycznej trasie nie leży. Pisze o tym, jak znaleźć mieszkanie, zrobić zakupy, załatwić podstawowe sprawy. Wszystko to w klimacie filmów Barei. Aż czasem trudno uwierzyć, że to w ogóle możliwe. Książka ma zatem same zalety: niezmiernie interesujący temat, a do tego świetnie opisany, z poczuciem humoru i wyczuciem smaku, co sprawia, że czyta się ją jak najlepszą powieść.