Recenzja książki: Bajki Charlesa Perraulta

Recenzuje: Karolina Mucha

Ludzie marzą o szczęściu.

 

Czy jednak pośród skrajnej biedy, głodu, niesprawiedliwości można ocalić te marzenia?

 

Taką próbę podjął Charles Perrault – siedemnastowieczny prawnik, który zdecydowanie wystąpił przeciw panującej w jego czasach modzie na odtwarzanie antycznych – a zatem odległych, nie dla wszystkich zrozumiałych – historii. Mimo swego arystokratycznego pochodzenia, rozpoczął on spisywanie rodzimych (ludowych, krążących po wiejskich chatach) opowieści. Opowieści, w których biedak zdobywa majątek, dobro zawsze zwycięża, zło zostaje pokonane, a za rogiem zwykle czają się dobre wróżki.

 

Każda z tych bajek rozbudza nadzieję. Może dlatego od tylu już stuleci kolejne pokolenia dzieci poznają losy Kopciuszka, Paluszka, Kota w Butach czy Czerwonego Kapturka? Bo jeśli poniewierana sierotka czy ubogi młynarczyk znaleźli dla siebie miejsce w pałacu, to pewnie każdy ma szansę na szczęście? A skoro pożarta przez wilka dziewczynka zostaje cała i zdrowa wydobyta z jego brzucha, to chyba z każdego nieszczęścia można się wydostać?

 

Jednak bajki zebrane w pięknie wydanej przez Naszą Księgarnię antologii, a przetłumaczone przez Jolantę Sztuczyńską, wieloletnią redaktor naczelną tego wydawnictwa, to nie tylko opowieści o przezwyciężaniu biedy. To też historie „pałacowe” – o królewnach i książętach, którzy na drodze do szczęścia napotykają rozmaite przeszkody. Śpiąca Królewna zapada w stuletni sen. Księżniczka, zwana później Oślą Skórką, ucieka przed dążącym do małżeństwa z nią ojczymem. Królewna z opowiadania Fiks z Czubkiem przez lata żyje w świadomości swojej głupoty, której nie równoważy nadzwyczajna uroda.

 

Opowieść o Fiksie…, jedna z mniej znanych bajek Perrault, zasługuje zresztą na szczególną uwagę. Jej przesłanie jest niezwykle romantyczne: opiewa moc miłości, potężniejszej od zaklęć wróżek czy mocy czarodziejskich różdżek.

 

Bo w ludzkim świecie

Tak właśnie bywa –

To nie są czary,

Lecz rzecz prawdziwa.

 

Pięknym się staje

Ktoś, kogo kochasz,

Choćby miał wielki

Czerwony nochal.

 

I mądry będzie,

Choć głupi wcześniej,

Gdy kochasz szczerze

Za dnia i we śnie.

 

Znaczenie miłości podkreślone zostaje także w opowiadaniu Trzy życzenia, gdy drwal musi dokonać wyboru pomiędzy posiadaniem bogactwa a odwróceniem zaklęcia, które nieopatrznie rzucił na swoją żonę. Decyzja, jaką podjął, sprawiła, że od tej pory drwal i drwalowa żyli szczęśliwie – wprawdzie nadal biednie, ale zgodnie. Bo nawet wśród biedy po długich latach wspólnego życia może zwyciężyć miłość.

 

Sięgając po Bajki, warto pamiętać, że powstawały one w przedtelewizyjnych i przedradiowych czasach jako rozrywka dla dorosłych. Dlatego w oryginale nie brakuje w nich okrucieństwa i zbrodni. Nic dziwnego, że współczesnym dzieciom prezentowane są zwykle ich złagodzone adaptacje, często dostosowywane do percepcji nawet najmłodszych. Upraszczane, „wygładzane” opowieści istnieją w setkach interpretacji. Czasem jednak warto powrócić do źródeł, do wersji dłuższych i pełniejszych. Chociażby po to, by poszukać pierwotnych sensów i znaczeń, przypomnieć sobie główne myśli i przesłania.

 

A także by dostrzec to, że wbrew obyczajom, poglądom panującym w epoce, w której powstały, w tych historiach pochodzenie nie ma tak naprawdę znaczenia. Dobro, łagodność, empatia albo spryt i zaradność kruszą mury barier stanowych. A miłość zawsze zwycięża.

 

Dlatego każdy – choćby był nieszczęśliwy, biedny czy poniżany – powinien zachować nadzieję.