Recenzja książki: 13. Poprzeczna

Recenzuje: mrowka

Współczesnym nastolatkom, wychowanym w erze gier komputerowych i postępującej brutalizacji świata nie mogłyby wystarczyć powieści przygodowe w dawnym stylu. Dziś książka dla młodzieży musi prezentować świat, w którym żyją młodzi ludzie, musi pomagać w rozwiązywaniu naprawdę trudnych problemów, musi wreszcie kreacją bohaterów przekonać do siebie sceptycznie zwykle nastawionych nastoletnich odbiorców. I książka Małgorzaty Gutowskiej-Adamczyk „13 Poprzeczna” te wymogi spełnia. Autorka postawiła na trzy typy postaci: każda z bohaterek odpowiada jednemu ze stereotypów dotyczących współczesnych nastolatek.

Agata w ramach młodzieńczego buntu ubiera się tylko na czarno, nigdy się nie uśmiecha i odstrasza wszystkich swoim zachowaniem. Klaudia jest wyzywająca i wulgarna, mocno się maluje, ubiera prowokujące stroje, zadaje się z niewłaściwymi osobami i korzysta ze źle pojmowanych uroków życia – kradnie dla sportu, nie ma zamiaru się uczyć. Przeciwieństwem Klaudii jest Zosia: uporządkowana prymuska, cicha i spokojna, zawsze podporządkowana rodzicom. Trzy dziewczyny to również trzy rodzaje rodzin: u Agaty nowy i odpychający partner matki oraz ich małe dziecko, u Klaudii – zapracowana i potrafiąca tylko krzyczeć wymagająca matka, u Zosi – rodzice, którzy w najdrobniejszych szczegółach zaplanowali dziewczynie karierę lekarza, nigdy nie chwalą swojej córki i nie są z niej dumni. Każda z bohaterek ma inne marzenia, inne aspiracje… Zosia chciałaby być aktorką. Klaudia nie myśli o przyszłości, cieszy się chwilą (zresztą, stara się wcale nie myśleć). Agata wciąż ma koszmarne sny, zasklepia się w swoim strachu. Trudno o bardziej różne charaktery. Dziewczyny, delikatnie mówiąc, nie przepadają za sobą – przypadek sprawia, że na szkolnej wycieczce muszą mieszkać w jednym pokoju. Potem wspólnie poniosą karę za znalezione przez wychowawczynię pety i puszkę po piwie. W ramach tej kary „poznają” Magdę. „Poznają” – bo Magda od kilku miesięcy jest w śpiączce. Szkolne koleżanki w ramach odpracowywania rzekomych win przychodzą do Magdy, czytają jej książkę i ponadprogramowo zwierzają się ze swoich problemów. Niepostrzeżenie rodzi się między nimi przyjaźń.

Gutowska-Adamczyk odwołuje się w tej książce do wielu skrajności. Od prostytucji i seksu nastolatek, motywów zastraszania i wymuszania posłuszeństwa, przez znęcanie się psychiczne po próbę samobójczą. Autorka nie oszczędza czytelników, ale jednocześnie zdradza dobrą znajomość problemów młodzieży, szybko przechwyciła aktualne troski i sprawy nurtujące gimnazjalistów. Chce pokazać, że nie wszystko jest takie, jak się wydaje, pozory mylą i nie należy ufać przypadkowym wrażeniom czy klasyfikować ludzi ze względu na ich ubiór. Książka Gutowskiej-Adamczyk trafi do młodych odbiorców bez wątpienia. To coś jakby ekstrakt z pism młodzieżowych, przedstawiony w atrakcyjniejszej formie, w krótkich rozdziałkach – na przemian prezentujących sekwencje z życia trzech koleżanek. Fabuła jest tu nie do końca przewidywalna, a wszystko przygotowane zostało tak, by budzić ciekawość (w końcu książkę tworzą trzy opowieści, a każda z nich ma własne punkty kulminacyjne...). Zosia, Agata i Klaudia reprezentują współczesne nastolatki…

Jedno o „13 Poprzecznej” trzeba jeszcze powiedzieć. Autorka wykorzystuje tu młodzieżowy slang, elementy dzisiejszego języka nastolatków. Nic tak szybko się nie starzeje jak mowa młodych ludzi: za kilka lat ta powieść może być zupełnie niezrozumiała, w konsekwencji odrzucana przez czytelników. Domyślam się, że Gutowska-Adamczyk chciała jeszcze bardziej przekonać do siebie nastoletnich odbiorców, ale przecież nic by nie straciła, pisząc ogólną polszczyzną… To książka, od której ciężko się oderwać, ważna, potrzebna a przy tym interesująca. Powinny do niej sięgnąć te nastolatki, które czują się niezrozumiane, odrzucane lub też – przeżywają młodzieńczy bunt…