Rzeźby Żydów wędrownych handlarzy i ludowe maski obrzędowe przedstawiające twarz Żyda - to niektóre eksponaty otwartej w piątek w muzeum w Tykocinie (Podlaskie) wystawy "Swoi czy obcy. Wizerunek Żyda w sztuce ludowej Podlasia". Na wystawie w salach Domu Talmudycznego zgromadzono kilkadziesiąt eksponatów, pochodzących głównie ze zbiorów Muzeum Podlaskiego, którego oddziałem jest placówka w Tykocinie.Są wśród nich m.in. rzeźby Żydów handlarzy, karczmarzy i muzyków z kapeli klezmerskich, których przed wojną można było spotkać w wielu podlaskich miasteczkach, oraz wizerunki Żydów wykorzystywane w ludowych obrzędach bożonarodzeniowych. Jak powiedziała PAP autorka wystawy i etnograf z Muzeum Podlaskiego, Katarzyna Radłowska, wystawa ta przede wszystkim stawia pytania o kategorie "swojskości" i "obcości" i jest "próbą ukazania, w jaki sposób postać Żyda funkcjonuje w regionie podlaskim".
Eksponaty w większości pochodzą z pracowni ludowych twórców współczesnych, którzy, zdaniem Radłowskiej, dopiero kilkanaście lat temu ze względu na modę i komercyjne korzyści zainteresowali się tematem podlaskich Żydów. Dlatego prace inspirowane są raczej wyobrażeniem tych twórców o wyznawcach judaizmu.
Radłowska podkreśliła, że ciekawą grupę eksponatów stanowią rzeźby nawiązujące do tematu zagłady i holokaustu, które nie były przeznaczone na sprzedaż, ale znajdowały się w prywatnych zbiorach twórców. Wśród nich jest m.in. praca Władysława Naumiuka z Kaniuk "Żydówka za okupacji" przedstawiająca kobietę zakrywającą ręką dziecko i gwiazdę Dawida na ramieniu. W opinii Radłowskiej prace te są odbiciem wspomnień tego artysty z lat dzieciństwa.
Inną, interesującą, zdaniem Radłowskiej, grupę eksponatów stanowią wizerunki Żydów używane w czasie bożonarodzeniowych wiejskich obrzędów. Są to m.in. maski Żydów, wykorzystywane podczas kolędniczego obrzędu Herodów. Kolędnik przebrany za Żyda, w ludowej tradycji miał pewną magiczną moc i poprzez wykonywanie sprośnych i komicznych gestów, wspomagał proces przemiany pór roku.
Muzeum w Tykocinie mieści się w zabytkowym budynku XVII- wiecznej synagogi, jednej z największych w kraju budowli tego typu, i pobliskim Domu Talmudycznym. Muzeum posiada bogatą kolekcję judaistyczną, trzon której tworzą przedmioty związane z obchodami Szabatu i świąt dorocznych: Pesach, Sukot, Chanuka i Purim oraz ozdoby Tory.
Źródło: www.czytelnia.onet.pl
REKLAMA
