Sztuczna inteligencja stworzyła radiowy wywiad z Wisławą Szymborską

Na antenie Radia Off Kraków wyemitowany został „wywiad na żywo" z polską noblistką, Wisławą Szymborską. Materiał został wykreowany przez sztuczną inteligencję, która odtworzyła głos polskiej noblistki, a także na podstawie dostępnych w sieci materiałów określiła, jakie poglądy Szymborska mogłaby mieć na wiele ważnych współcześnie tematów. 

^{fot. Juan de Vojníkov, CC BY-SA 3.0 <https://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0> / Wikimedia Commons}

Wisława Szymborska to polska poetka, która w 1996 roku zdobyła Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury. Szymborska zmarła w 2012 roku, jednak na antenie OFF Radio Kraków w tym tygodniu pojawił się z nią wywiad. Zarówno głos poetki, jak i dziennikarki zostały wygenerowane przez sztuczną inteligencję. Cały projekt budzi jednak kontrowersje.

W materiale stworzony przez AI głos „Szymborskiej” wypowiada się na temat tegorocznej noblistki Han Kang i „recenzuje" Empuzjon Olgi Tokarczuk. Zgodę na tego typu eksperyment wyraził Michał Rusinek, prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej. Uważa on, że noblistka uznałaby całą audycję za znakomity żart.

Projekt budzi kontrowersje – zdaniem krytyków w sposób niewystarczający zaznaczono, że nie jest to prawdziwy wywiad, ale materiał wygenerowany przez AI. 

Radio prowadzone tylko przez AI?

OFF Radio Kraków 22 października na swoich mediach społecznościowych zamieściło informację o nowym eksperymencie. Na antenie emitowane będą audycje prowadzone przez sztuczną inteligencję. W poście na Facebooku czytamy:

To pierwszy w Polsce eksperyment, w którym dziennikarze – Emi, Kuba i Alex – są wirtualnymi postaciami wykreowanymi przez AI, a mimo to poruszają tematy, które dotyczą nas wszystkich: muzyka, kultura, technologia i życie codzienne.

Okazuje się więc, że głosy nowych "prowadzących" są modelowane przez AI. Również tematy audycji oraz ich treść jest zasługą sztucznej inteligencji. Na stronie radia możemy przeczytać, że każdy z wykreowanych przez AI prowadzących będzie prowadził od poniedziałku do piątku po dwie godziny programu. Raz w tygodniu emitowana ma być autorska audycja muzyczna oraz ekskluzywny wywiad z wybitnymi postaciami świata kultury. Program ma być również stopniowo wzbogacany i rozwijany. 

Warto wspomnieć, że za playlisty nadal będzie odpowiedzialny dotychczasowy szef muzyczny OFF Radia Kraków. W ramach eksperymentu ma on również korzystać z narzędzi AI. Na stronie radia padła również odpowiedź na pytanie, dlaczego producenci zdecydowali się na realizację tego typu projektu:

Narzędzia szeroko rozumianej sztucznej inteligencji coraz szybciej się rozwijają i upowszechniają wzbudzając zarówno zachwyt, jak i obawy o przyszłość. [...] Czy w przypadku mediów, radia i dziennikarstwa sztuczna inteligencja jest bardziej szansą czy zagrożeniem? Na to pytanie będziemy szukać odpowiedzi nadając eksperymentalny program na antenie OFF Radia Kraków, a także toczyć merytoryczną dyskusję na antenie Radia Kraków i w naszym drugim kanale tematycznym Radio Kraków Kultura.

Radio prowadzone przez AI ma więc otworzyć pole do dyskusji na temat sztucznej inteligencji i jej wpływu na wszystkie dziedziny życia. Radio OFF Kraków powoli będzie współtworzone przez dziennikarzy-sztuczną inteligencję, a nie prawdziwych ludzi.

Zwolnienia dziennikarzy i petycja

Jednocześnie dziennikarz Mateusz Demski, do niedawna współpracownik OFF Radia Kraków, uruchomił internetową petycję, w której apeluje do radia. W poście Demskiego pojawia się sugestia, że część dotychczasowego zespołu dziennikarskiego została zwolniona wskutek stworzenia audycji prowadzonych przez AI. Innego zdania jest redaktor naczelny Radia Kraków, który twierdzi, że żaden pracownik czy współpracownik radia nie został zwolniony przez zastąpienie go sztuczną inteligencją, a prawdziwym powodem zwolnień były niskie zasięgi słuchalności o czym czytamy w jego oświadczeniu:

Od rozpoczęcia emisji w 2015 roku OFF Radio Kraków było głównie stacją muzyczną programowaną w sposób zautomatyzowany, uzupełnianą o dwugodzinne pasmo prowadzone na żywo i autorskie programy muzyczne. Programy te, po jednym w tygodniu, prowadzili głównie zewnętrzni współpracownicy i to z nimi (z końcem sierpnia 2024) rozwiązane zostały umowy o współpracę. Przyczyną nie było wprowadzenie narzędzi sztucznej inteligencji. [...] Większość programu anteny OFF Radia Kraków pokrywała się z drugim kanałem tematycznym Radiem Kraków Kultura oraz główna anteną Radia Kraków, a zasięgi słuchalności OFF Radia Kraków były bliskie zeru. To było podstawą do decyzji o dokonaniu zmiany.

Redaktor naczelny zapowiedział również, że nowe OFF Radio ma być w przyszłości przeznaczone dla młodych dorosłych, a eksperyment z udziałem narzędzi sztucznej inteligencji przeprowadzono "przy okazji". Przypomnijmy, że OFF Radio Kraków nie jest pierwszym, które postanowiło wykorzystać AI w swojej pracy. Wcześniej model językowy do prowadzenia audycji próbowało wykorzystać śląskie Radio Piekary. Dalej w oświadczeniu czytamy:

Warto jeszcze raz podkreślić, że narzędzia AI są właśnie tym - narzędziami. Swoją funkcję w tym przypadku spełniają tylko dlatego, że posługują się nimi doświadczeni dziennikarze. Testujemy możliwości i ograniczenia tej technologii na obecnym etapie jej rozwoju.

Eksperyment ten wzbudził ogromne kontrowersje w sieci. Pojawiło się sporo obaw dotyczących tego, że to sztuczna inteligencja zabierze dziennikarzom pracę. Co ciekawe petycja Demskiego została podpisana już ponad 16 tysięcy razy. Dodatkowo zauważa on, że:

Sztuczne twory mają mówić o kulturze i sztuce, sprawach społecznych, prawach obywatelskich i potrzebach osób queerowych. Będą opowiadać o kwestiach z zakresu szeroko rozumianej humanistyki – wymagających szczególnej czułości i wrażliwości.

Na koniec Mateusz Demski apeluje o uczciwość wobec pracowników mediów, ale też o powstrzymanie eksperymentu przeprowadzanego kosztem ludzi. Apeluje on taże o powrót OFF Radia Kraków w takiej formie w jakiej znaliśmy je dotychczas. 

Wisława Szymborska w wywiadzie o Nagrodzie Nobla 2024?

To jednak nie koniec kontrowersji wokół Radia OFF Kraków. Za pomocą sztucznej inteligencji "przeprowadzono wywiad" z nieżyjącą już Wisławą Szymborską. Osoba prowadząca wywiad to również głos modelowany przez AI. Jedynie pytania zostały opracowane przez dziennikarzy. Odpowiedzi wygenerowała AI na podstawie poezji czy prawdziwych wywiadów z noblistką. Dziennikarka i poetka "rozmawiały" na temat nagrody Nobla i tegorocznej laureatki oraz literatury koreańskiej. 

Przeczytaj także: Remigiusz Mróz zapowiedział "Cienie pośród mroku". To koniec serii o Sewerynie Zaorskim

Okazuje się, że zgodę na tego typu eksperyment wyraził Michał Rusinek, czyli prezes Fundacji Wisławy Szymborskiej. W rozmowie z PAP zauważył on, że w zeszłym roku stworzono hologram poetki, co było nawet bardziej radykalne. Dalej stwierdził: 

Trochę na zasadzie takiego eksperymentu, żeby zobaczyć, jak sztuczna inteligencja sobie radzi na teraz. Potraktowałem to jako sposób na przypomnienie o istnieniu kogoś takiego jak Wisława Szymborska ludziom, którzy posługują się nowymi technologiami, których interesują nowe technologie

Rusinek dodał również, że noblistka prawdopodobnie nie byłaby oburzona na tego typu eksperyment. Na pytanie o to, jak mogłaby zareagować, odpowiedział:

Nie wiem, oczywiście, jak Szymborska zareagowałaby na swój głos albo głos poety już nieżyjącego, a sobie znanego, ale myślę, że jej poczucie humoru wskazywałoby na to, że by ją to rozbawiło. 

Przeczytaj także:

^{źródła: Facebook / https://off.radiokrakow.pl/ / https://www.petycjeonline.com / https://zachod.pl}

Tagi: literatura, aktualności literackie,