Słoweński socjolog, marksista i filozof kultury Slavoj Žižek, autor ponad dwudziestu prac o charakterze socjologicznym, właśnie przygotował kolejną rozprawę, której nadał znamienny tytuł „Pandemic! Covid-19 shakes the world” (Pandemia. Covid-19 trzęsie światem).
Czy w obliczu tragedii, która obnażyła nasze całkowite nieprzygotowanie do zagrożenia, jakiego staliśmy się ofiarą, możemy jeszcze mówić o stałości świata, który znamy?
Czytaj także: Proroctwo czy fikcja, czyli czy Dean Koontz przewidział koronawirusa ponad 40 lat temu?
Kwarantanną objęto całe państwa, a wielu z nas uwięzionych jest we własnych mieszkaniach i oczekuje niepewnej przyszłości (a co z tymi, którzy nie mogą sobie pozwolić nawet na tak minimalne środki bezpieczeństwa?). Nawet jeśli większość z nas przeżyje, to czeka nas ogromny kryzys ekonomiczny
- pisze Žižek, cytowany przez „Praktykę Teoretyczną" (Przełożył: Bartosz Wójcik).
Filozof podkreśla, że czasami wolałby zachorować – w ten sposób pozbyłby się nieustającej niepewności. Niepewności dotyczącej przyszłości – tej najbliższej, ale też i tej bardziej odległej. Žižek nie ma wątpliwości, że konsekwencje pandemii będą długie i bolesne. Choroba i tysiące umierających ludzi to dopiero początek i pierwszy krok w kierunku, zmuszającym nas do nowego zdefiniowania rzeczywistości.
Bardziej niż jawnego barbarzyństwa obawiam się barbarzyństwa z ludzką twarzą – bezwzględnych środków przetrwania wcielanych w życie z żalem czy nawet ze współczuciem, uprawomocnionych dodatkowo przez opinie ekspertów.
Czytaj także: Darmowa książka o koronawirusie dla dzieci dostępna do pobrania.
Co nas czeka? Czy odejdziemy od pojęcia jednostki, uznawanej za wartość nadrzędną i zwrócimy się do grupy, która ma prawo do każdej decyzji, aby przetrwać? Czy będziemy musieli zrezygnować z prób ratowania niektórych grup społecznych (osób starych i chorych), by mogła przetrwać reszta społeczeństwa? Czy czeka nas swoisty nowy komunizm?
(...) należy przygotować lekarstwa umożliwiające bezbolesną śmierć dla nieuleczalnie chorych, by oszczędzić im niepotrzebnego cierpienia. Mimo tego, kwestią priorytetową powinna być dla nas nie tyle kalkulacja, co bezwzględna, niezależnie od kosztów, pomoc niesiona tym, którzy potrzebują jej, aby przeżyć.
- pisze filozof.
Žižek podkreśla, że wprawdzie w obecnej sytuacji bardzo ważna jest indywidualna społeczna odpowiedzialność każdego człowieka, nakazująca stosowanie się do zaleceń władz, ale też dbałość o innych członków społeczności, jednak pandemia zmusza nas również do wprowadzenia reform politycznych i społecznych. Przypomina o dbałości o ekologię, podkreślając, że kolejne epidemie i groźne choroby mogą być ceną tego, że ludzkość wkracza do miejsc dotychczas nieskażonych obecnością naszego gatunku. I podkreśla, że pandemia będzie miała konsekwencje medyczne, ekonomiczne i psychiczne.
Mówi się, że podczas kryzysu wszyscy jesteśmy socjalistami – nawet administracja Trumpa rozważa formę Bezwarunkowego Dochodu Podstawowego – czek na 1000 dolarów dla każdego dorosłego obywatela. Biliony zostaną wydane, naruszając wszelkie reguły rynkowe – ale jak, gdzie i dla kogo? Czy ten narzucony socjalizm będzie socjalizmem dla bogaczy (pamiętajmy o ratowaniu banków w 2008 roku, gdy miliony zwykłych ludzi straciło swoje drobne oszczędności)? Czy epidemia zostanie sprowadzona do kolejnego rozdziału długiej i smutnej historii, którą kanadyjska autorka i aktywistka Naomi Klein nazwała „kapitalizmem kataklizmowym”, czy też może wyłoni się z niej nowy porządek świata (możliwe, że bardziej skromny, ale lepiej zrównoważony)?
- pyta filozof.
Już w swojej książce Rok niebezpiecznych marzeń Žižek pisał o koniecznych zmian, które zostaną wymuszone przez upośledzone grupy społeczne. Świat w obecnej formule jest nie do zaakceptowania. Co zatem z nim się stanie?
Książka Pandemia! Covid-19 trzęsie światem ukazała się w Polsce 23 lipca nakładem Wydawnictwa Relacja. Książkę kupić można poniżej:
