We wtorkowy wieczór poznaliśmy tegorocznych laureatów „Paszportów Polityki". W dziedzinie literatury wyróżniony został Jul Łyskawa, autor powieści Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców
Powieść Jula Łyskawy „Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców” (Wydawnictwo Czarne) pojawiła się jak meteoryt, zaskoczyła rozmachem i pisarską dojrzałością. Zastanawiano się, kim jest autor, o którym dotąd nie słyszeliśmy. Podejrzewano nawet, że to pseudonim.
Jul Łyskawa - kim jest?
Tymczasem Jul Łyskawa istnieje, urodził się w 1984 r. w Warszawie, jest absolwentem Instytutu Kultury Polskiej Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie obronił pracę poświęconą twórczości Stanisława Dygata. Był uczestnikiem Czarnych Warsztatów Pisania Prozą i finalistą projektów wydawniczych festiwali Stacja Literatura (2018, 2020 r.) i TransPort Literacki (2022 r.). Publikował krótką prozę w „Akancie”, „Arteriach”, „Ha!arcie” oraz antologii Uniwersytetu Gdańskiego „Proza życia”. Pracuje jako redaktor i tłumacz związany z rynkiem czasopism i książek dziecięcych. Dodaje, że jest „w szczęśliwym związku z pisarką Katarzyną Kubicką (autorką powieści Ballada o Sylwii), z którą ma niespełna pięcioletnią córkę, najwspanialszą paleontolożkę na świecie”. A poza tym nazywa siebie kibicem Legii i postmodernizmu oraz psychofanem Darłówka.
Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców - o czym jest książka?
Nominowana do Paszportu POLITYKI powieść jest jego debiutem, nad którym pracował osiem lat. Powstała wielowątkowa saga rozgrywająca się w amerykańskim miasteczku przypominającym Twin Peaks, która łączy rozmaite konwencje literackie i nie przypomina niczego, co w Polsce ostatnio pisano, a raczej odwołuje się do literatury amerykańskiej. Dariusz Nowacki pisał: debiut Łyskawy jest nade wszystko hołdem złożonym literaturze. Zauważmy jednak, jak to jest zrobione. Otóż od strony językowej perfekcyjnie (taka polszczyzna to dziś unikat), od strony kompozycji to też majstersztyk. Tutaj wszystko się zgadza, łączy ze sobą i przenika, mimo że na pierwszy rzut oka wydaje się rozsypane. Ta historia cały czas trzyma czytelników w napięciu (już sama zagadka tożsamości Jeffreya Watersa wbija w fotel). Powstała powieść wielopoziomowa, poruszająca i zarazem pełna humoru, która zadaje całkiem poważne pytania: o działanie sztuki, o granice człowieczeństwa i o to, czy ludzkość w ogóle może się zmieniać.
W Polsce co trzy dni zamykana jest księgarnia!
Jul Łyskawa, odbierając Paszport „Polityki” w kategorii „książki” za swoją debiutancką powieść Prawdziwa historia Jeffreya Watersa i jego ojców, rozpoczął przemówienie z humorem, dziękując manikiurzystce i producentowi lakierów, sugerując, że to podczas przygotowywania do sesji zdjęciowej miały miejsce pierwsze wzruszenia jego książką. Następnie wyraził wdzięczność bliskim oraz osobom zaangażowanym w powstanie powieści. Laureat zadedykował nagrodę „statystycznemu polskiemu czytelnikowi”, który w ubiegłym roku przeczytał 0,6 książki. Zwrócił uwagę, że w rankingach czytelnictwa Polska plasuje się niżej niż w rankingach piłkarskich, co uznał za nie lada wyczyn. Podkreślił, że zamiast śmiać się z tego wyniku, warto zastanowić się nad przyczynami takiego stanu rzeczy. Łyskawa opisał sytuację, w której przeciętny Polak, chcąc przeczytać swoją jedną książkę w roku, udaje się po nią na pocztę, do supermarketu lub sieciowej księgarni, jeśli mieszka w dużym mieście, albo szuka najtańszej oferty w internecie. Zauważył, że po zakupie takiej książki wypromowanej w takim miejscu można zniechęcić się do literatury na resztę życia. Następnie odniósł się do sytuacji na polskim rynku książki, wspominając, że co trzy dni zamykana jest księgarnia prowadzona przez pasjonatów, a małe wydawnictwa zastanawiają się nad swoją przyszłością. Zakończył przemówienie apelem o wsparcie dla lokalnych księgarni i niszowych wydawnictw, podkreślając, że to one są źródłem wartościowej literatury.
O nagrodach literackich dyskutowaliśmy w jednym z odcinków podcastu „Co tam? Czytam!":
Paszporty POLITYKI to nagroda przyznawana przez tygodnik POLITYKA od 1993 r. Wymyślił ją wieloletni szef działu kultury Zdzisław Pietrasik. Od 32 lat wręczana jest każdego roku młodym twórcom i artystom za wybitne osiągnięcia artystyczne. Twórcy nagradzani są w następujących kategoriach: Film, Scena (dawniej Teatr), Książka, Sztuki wizualne, Muzyka poważna, Muzyka popularna oraz, od 2016 r., Kultura cyfrowa. Od 22 lat przyznawana jest także nagroda specjalna dla Kreatora Kultury. To wyróżnienie otrzymują osoby lub instytucje, które w sposób szczególny i niestandardowy przyczyniają się do krzewienia kultury polskiej w kraju i na świecie.
Tegorocznymi laureatami Paszportów POLITYKI zostali również: Kamila Tarabura („film”), Wojciech Grudziński („scena”), Kuba Więcek („muzyka popularna”), Gabriela Legun („muzyka poważna”), Monika Drożyńska („sztuki wizualne”) oraz NAFO i Kamil Dyszewski („kultura cyfrowa”). Kreatorem Kultury w tym roku został reżyser Marek Koterski. Paszport Czytelników zdobyła aktorka Sandra Drzymalska.
W kategorii książki oprócz Jula Łyskawy nominowane były: Marta Hermanowicz oraz Joanna Wilengowska.
Tagi: literatura,
