Najlepsze powieści dla młodych czytelników 2013 według Magdaleny Galiczek-Krempy

Koniec roku i pierwsze dni nowego roku to dobry czas na refleksję, zastanowienie się nad tym, co nas cieszyło i co smuciło, co zainteresowało, a do czego raczej nie wrócimy. To również czas podsumowanie wrażeń płynących z lektury tych książek, które w 2013 roku zagościły na naszych stolikach, biurkach i w torebkach. Zaprezentowaliśmy już subiektywne przeglądy najważniejszych czytelniczych wydarzeń, najciekawszych powieści obyczajowych, najlepszych książek fantasy i science fiction, najlepszych książek non-fiction oraz najlepszych książek dla maluchów 2013 roku. A o jakich książkach dla nastoletnich czytelników warto pamiętać, wchodząc w 2014 rok? Pisze o tym Magdalena Galiczek-Krempa, nasza recenzentka.

Ty również wybierz najlepsze książki 2013 i wygraj zestawy książek! Zagłosuj na najlepsze książki roku!

8. Jin-kyung Kim Szkoła kotów, Wydawnictwo Kwiaty Orientu

W książkach kierowanych do młodych czytelników często zdarza się, że w role głównych bohaterów wcielają się zwierzęta. Jeśli się tak dzieje, zwierzęcym bohaterom przypisane zostają typowo ludzkie cechy i charaktery. Mamy zatem w powieściach do czynienia ze zwierzakami leniwymi, aktywnymi, radosnymi i smutnymi. Czytając o psach, kotach, papugach czy kameleonach, tak naprawdę czytamy o ukrytych w ich wnętrzach ludzkich duszach. Czy dzieje się tak też w przypadku Szkoły kotów Kim Jin-kyung? Odpowiedź nie jest łatwa, bowiem Szkoła kotów to książka wymykająca się schematom, zaskakująca i pochłaniająca bez reszty uwagę. To pierwszy tom świetnie zapowiadającej się serii.

Fabuła powieści jest i wciągająca, i zaskakująca. Liczne zwroty akcji sprawiają, że trudno się od lektury oderwać. Jednocześnie warto podkreślić, że książka wypełniona jest swego rodzaju egzotyką. Widać tu ogromny szacunek, jakim darzone są na Dalekim Wschodzie koty. Lektura Szkoły kotów to nie tylko przyjemnie spędzony czas, ale i swoista wyprawa w świat kultury, która mieszkańcom Polski czy Europy wydaje się niezwykle odległa. To doświadczenie po prostu fascynujące.

Szkoła kotów to książka, po którą sięgnąć mogą zarówno młodzi, jak i dojrzali czytelnicy. Niezależnie od płci, wieku czy książkowych upodobań czytelników, Szkoła kotów na długo zapada w pamięć. Magia, aura tajemniczości oraz niesamowici koci bohaterowie sprawią, że każdy czytelnik powieści z niecierpliwością oczekiwać będzie drugiego tomu cyklu.  

7. Agnieszka Szczepańska Patka i Pepe. Pierwsza zagadka oraz Patka i Pepe. Tajemnica Meduzy, Studio Moema

Intrygująca, tajemnicza, ale także miejscami zabawna i dowcipna – tak w kilku słowach można opisać detektywistyczną, kierowaną do najmłodszych czytelników książkę Patka i Pepe. Pierwsza zagadka. Autorce, Adze Szczepańskiej, udała się rzecz trudna – na zaledwie stu dwudziestu stronach zaprezentowała dosyć szczegółowo bohaterów pierwszo- i drugoplanowych, ciekawie zarysowała intrygę oraz zgrabnie poprowadziła akcję. Całość opatrzona jest ilustracjami Marsiji, świetnie oddającymi klimat opowieści.

Patka i Pepe. Tajemnica Meduzy to, mimo podobnego schematu, książka zdecydowanie bardziej dopracowana i równa aniżeli tom otwierający serię. Zauważyć bowiem można spójność fabuły i prowadzenia narracji, brak przestojów czy momentów, w których akcja zwalnia. W Tajemnicy Meduzy akcja toczy się szybko, czytelnik nie ma czasu, by złapać oddech, a rozwiązanie zagadki jest jeszcze bardziej zaskakujące i niesamowite niż zakończenie tomu pierwszego.

6. Liz Braswell Dziewięć żyć Chloe King. Tom 1. Upadła oraz Dziewięć żyć Chloe King. Tom 2. Uprowadzona, Wydawnictwo Filia

Kiedy ma się szesnaście lat, głowę zaprząta człowiekowi wiele naprawdę ważnych spraw. Najbliższymi osobami są wtedy nie rodzice czy dziadkowie, ale przyjaciele i sympatie. A życie kręci się właściwie wokół jednej tylko kwestii – młodzieńczego buntu. Tak też wygląda codzienność Chloe King, mieszkającej w San Francisco nastolatki. A właściwie tak wyglądało życie dziewczyny, dopóki ta nie odkryła w sobie zadziwiających, nadprzyrodzonych zdolności…

Seria Dziewięć żyć Chloe King to ciekawa propozycja dla wszystkich, którzy zaczytują się w młodzieżowej literaturze - z tą jednak uwagą, że wychodzi ona poza ramy realnego świata. Dużo przygód, sercowe rozterki okraszone nutką namiętności oraz tajemnica, której rąbek został dopiero uchylony – to i wiele więcej zaoferować może seria Liz Braswell.

Tom pierwszy ma przede wszystkim charakter wprowadzenia w świat i życie Chloe, które z dnia na dzień uległy niewiarygodnej transformacji. Zanim akcja nabrała tempa, książka zdążyła się już skończyć, a czytelnikom przyszło z niecierpliwością oczekiwać na kolejną część. Akcja Uprowadzonej biegnie już w błyskawicznym tempie, nie ma w książce zbędnych przestojów, a nowości, jakie zaserwowane zostają czytelnikowi, często okazują się niesamowicie zaskakujące.

Powieści napisane są prostym, przystępnym językiem. Dialogi przypominają rozmowy zwyczajnych nastolatków - z tą tylko różnicą, że bohaterowie często podejmują tematy dla zwykłego czytelnika abstrakcyjne. Seria Dziewięć żyć Chloe King to lektura kierowana przede wszystkim do nastoletnich dziewcząt. Poruszane w książce tematy - czy to krwawych walk, czy też spraw związanych z intymnością i dojrzewaniem - mogą okazać się nieodpowiednie dla zbyt młodego odbiorcy.    

5. Peter Van Olmen Odessa i tajemnica Skrybopolis, Wydawnictwo Egmont

Powieść, którą charakteryzuje niezwykle szybka akcja, zaskakujące zwroty biegu zdarzeń oraz wszechobecny dowcip językowy i sytuacyjny. Odessa i tajemnica Skrybopolis to książka, która mimo typowego schematu (tajemnica, szukanie odpowiedzi, rozwiązanie akcji) i charakterystycznej dla nastolatków postawy młodej bohaterki (młodzieńczy bunt, ogromna wiara we własne możliwości i siły, chwilowe załamanie, cudowne ocalenie siebie i innych) jest książką niezwykłą. Dzięki nawiązaniu do klasycznych dzieł literatury światowej sprawia, że młodzi czytelnicy z innej perspektywy spojrzą na szkolne lektury. Dzieła klasyczne i fikcyjne postaci z książek w Odessie... potraktowane zostały, oczywiście, z przymrużeniem oka, jednak wiadomo przecież, że nauka najlepsza jest właśnie poprzez zabawę. Odessa i tajemnica Skrybopolis to sprawnie i z pomysłem napisana powieść, która z pewnością przypadnie do gustu czytelnikom, szukającym lekkiej i przyjemnej lektury na długie, relaksujące popołudnie.

4. David Walliams Babcia Rabuś, Dom Wydawniczy Mała Kurka

Często trudno sobie wyobrazić, by nasze dotąd szare, przewidywalne i nudne życie mogło przybrać zupełnie inny obrót za sprawą pozornie szarej, przewidywalnej i nudnej babci. Tak nudnej jak babcia Bena, główna bohaterka książki Davida Walliamsa.

Babcia Rabuś to ciepła, zabawna i pełna humoru opowieść, która porusza niemal tyle ważnych aspektów, ile drogocennych kamieni znajduje się na klejnotach koronnych, skrzętnie strzeżonych w londyńskiej Tower. Mamy tu bowiem kwestię akceptacji zarówno samego siebie (Bena), jak i osób z najbliższego otoczenia chłopca (babcia, rodzice). Pojawia się sprawa planów na przyszłość – Ben chce być hydraulikiem, bo taki zawód go fascynuje. Rodzice pragną jednak dla chłopca kariery tancerza, wiecznej, niczym nie przyćmionej sławy, bogactwa i popularności. Wreszcie: znajdujemy w książce najważniejszą sprawę: przyjaźń. Przyjaźń między zwykłym wnuczkiem i zwykłą babcią. Między ludźmi, których dzielą pokolenia, poglądy, spojrzenie na świat, wiedza i doświadczenie, a łączą początkowo jedynie więzy rodzinne, które z czasem ugruntowują się dzięki kontrowersyjnej i niebezpiecznej pasji i dzielonej, skrzętnie skrywanej tajemnicy. Przyjaźń, która okazuje się tak silna, że wnuczek nie chce nigdy stracić swojej babci, a babcia kocha swojego wnuczka nad życie. Tak bardzo, że gotowa jest zrealizować plan, który wydaje się zupełnie niemożliwy. 

3. Leonardo Patrignani, Wszechświaty, Wydawnictwo Dreams

Miłość to stan, który wywołuje w człowieku nie tylko szczęście i nieposkromioną radość życia. Jeśli jest nieodwzajemniona bądź też jeśli na drodze do szczęścia zakochanych stoją poważne przeszkody, staje się czasem uczuciem niemożliwym do zniesienia, a czasami także trudno i długo gojącą się raną. Bohaterów książki Leonardo Patrignaniego od dawna niepokoją symptomy niespełnionej miłości. Aleksa i Jenny dzieli nie tylko ogromna odległość – chłopak mieszka bowiem w Mediolanie, a Jenny w Sydney. Granice, jakie bohaterowie muszą pokonać, by wreszcie się spotkać, są wręcz niewyobrażalne.

Książka Leonardo Patrignaniego to niewątpliwy powiew świeżości i oryginalności, na jaki czekała literatura spod znaku paranormal, na jaki czekały powieści kierowane głównie do młodzieży. To książka, po którą bezwarunkowo sięgnąć należy. Interesująco rozwijająca się fabuła, wyraźny i wciągający wątek obyczajowo-miłosny oraz całkiem sporo lekkostrawnej fizyki sprawiają, że Wszechświaty czyta się z wypiekami na twarzy. Podkreślić także należy, że powieść Patrignaniego pozostaje jeszcze w pamięci na długo po zakończeniu lektury.

2. Chris Columbus, Ned Vizzini Dom Tajemnic, Wydawnictwo Znak 

Dorastający czytelnik najchętniej sięga po książki niebanalne, które muszą już od pierwszych rozdziałów zaskakiwać albo przynajmniej przykuwać uwagę wartką akcją. Jak dotąd wciąż niedoścignionym fenomenem jest seria o Harrym Potterze, jednak liczni autorzy próbują wspiąć się na poziom książek J.K. Rowling. Ciekawostką w przypadku Domu Tajemnic Chrisa Columbusa i Neda Vizziniego jest fakt, że drugi z dwójki autorów to znany amerykańskim czytelnikom autor powieści młodzieżowych, Chris Columbus to natomiast reżyser, który w swoim dorobku może pochwalić się współtworzeniem ekranizacji trzech pierwszych części o przygodach Harry’ego Pottera. Ze współpracy Columbusa i Vizziniego powstała książka nietuzinkowa, pełna zaskakujących zwrotów akcji i nieszablonowych bohaterów, która być może wraz z rozrastaniem się serii zajmie miejsce fenomenalnego cyklu J.K. Rowling.

Z chwilą, gdy zaczynają się przedziwne i zapierające dech w piersiach przygody trójki rodzeństwa: Kordelii, Brendana i Eleanor, powieść z „typowej przygodówki” zmienia się w książkę znacznie bardziej zaskakującą i wciągającą niż większość kierowanych do młodych czytelników publikacji. Bardzo ciekawym zabiegiem jest punkt wyjścia, którego magicznych konsekwencji młodzi bohaterowie niebawem doświadczają. To jednak dopiero początek i zapowiedź wielkiej, niebezpiecznej przygody.

Dom Tajemnic Chrisa Columbusa i Neda Vizziniego to jedna z najlepszych powieści młodzieżowych tego roku. Sprawnie zbudowana i od początku do końca przemyślana fabuła sprawiają, że czytelnik ma wrażenie, jakby sam brał udział w opisywanych wydarzeniach. Wszystkie elementy tworzą jasną i spójną całość. Dom Tajemnic czyta się z zapartym tchem, oczekując kolejnych, zaskakujących rewelacji. Powieść Chrisa Columbusa i Neda Vizziniego to niebanalna zapowiedź serii, której po prostu nie wolno przegapić.

1. Robert McCammon Magiczne lata, Wydawnictwo Papierowy Księżyc

Dzieciństwo to czas, który najczęściej kojarzy nam się z beztroską. Jak migawki ze starego filmu, niektóre wydarzenia pamiętamy bardzo wyraźnie, inne zaś wraz z upływem czasu bledną, wypierane częściej naszymi wyobrażeniami o nich niż faktami. Młode lata kojarzymy z kolorami – intensywną barwą ukochanego roweru, bielą ścian w pokoju czy kolorem szminki nielubianej ciotki. Czas dzieciństwa to także zapachy – ulubionego ciasta, pieczonego przez mamę w każdy czwartek, mokrego psa, który wyszedł właśnie z jeziora czy gęstej atmosfery, panującej w przedpokoju ekscentrycznej, starej sąsiadki. Te odbierane wszystkimi niemal zmysłami obrazy składają się na mozaikę, którą dorośli wkładają w ramy nazywane młodością. Nie inaczej jest w przypadku Cory’ego, dwunastoletniego bohatera i równocześnie narratora książki Magiczne lata, powieści urzekającej nie tylko treścią, ale także wspaniałym, literackim stylem.

Szkielet powieści tworzą bohaterowie, a wypełniają ją ich opowieści bądź wydarzenia, w których uczestniczą lub których są świadkami. Rytm opowieści nadaje upływający czas, zmieniające się pory roku, pogoda i nastroje mieszkańców. W Zephyr nic nie dzieje się bez przyczyny – tak, jak w prawdziwym życiu, wszystkie decyzje mają swoje konsekwencje. Czytając Magiczne lata, czytelnik ma wrażenie, jakby znał Zephyr od zawsze albo przynajmniej odwiedzał to miejsce w każde wolne od zajęć szkolnych wakacje.

Cory, główny bohater powieści, jest świadkiem i uczestnikiem wielu wydarzeń mających miejsce w miasteczku oraz poza jego granicami. Niektóre z nich są spektakularne – jak na przykład strzelanina z miejscowymi bandytami, inne – zwyczajne, jak bójka na szkolnym boisku. Jednak w oczach chłopca, zależnie od wyniku, urastają one do rangi życiowej porażki bądź sukcesu. Cory ma nieprzeciętny dar snucia zdumiewających opowieści. Wyobraźnia i zdolność wiązania faktów pozwalają chłopcu nie tylko otrzymać wyróżnienie w konkursie literackim, ale i przyczynić się do rozwiązania zagadki tajemniczego morderstwa. 

Magiczne lata to powieść wielowarstwowa. Można sięgnąć po nią z zamiarem błyskawicznego przeczytania i odkrycia zagadki tajemniczego morderstwa. Zdecydowanie jednak lepiej delektować się płynącą leniwie fabułą, inspirowaną spokojnym, wręcz sielskim życiem w małym miasteczku. Wreszcie - warto  zagłębić się w opowiadane historie, by znaleźć wśród nich opowieść z własnego dzieciństwa. Nietrudno także odnaleźć w powieści postać, z którą bez trudu czytelnik będzie się identyfikował. To jednak dopiero kilka zalet Magicznych lat. Aby odkryć je wszystkie, warto do książki kilka razy powrócić. A już obowiązkowo po powieść Roberta McCammona należy sięgnąć chociaż raz.

Przeczytaj również:

- To był rok! Trendy i wydarzenia literackie 2013!

- 5 najlepszych powieści obyczajowych 2013 roku według Justyny Gul!

- Najlepsze książki non-fiction 2013 roku według Beaty Bednarz!

- Najlepsze książki fantasy / science fiction 2013 według Damiana Kopcia!

- Lektury malucha. Najlepsze książki dla najmłodszych 2013 według Karoliny Muchy