Nie rosyjska pisarka Ludmiła Ulicka, zdobywczyni „alternatywnego Nobla", niepochodząca z Gwadelupy Maryse Conde, autorka głośnej Opowieści podręcznej Margaret Atwoot, ale Olga Tokarczuk otrzymała Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018. Nagrodę za rok 2019 otrzymał Peter Handke. Dziś o godzinie 13:00 poznaliśmy aż dwa nazwiska laureatów Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 2018 i 2019. W naszym serwisie mogliście obejrzeć transmisję na żywo z tego wydarzenia:
Czytaj także: Wywiad ze Sławomirem Koprem: Polscy nobliści byli takimi samymi ludźmi, jak my!
Literacka Nagroda Nobla - skandal
Wkrótce miną dwa lata, odkąd ostatni raz otworzyły się najsłynniejsze drzwi świata i usłyszeliśmy nazwisko laureata Nagrody Nobla w dziedzinie literatury. Przypomnijmy: było to nazwisko Kazuo Ishiguro. Potem... cóż, potem był skandal. Mąż wchodzącej w skład Akademii poetki Katariny Frostenson, Jean-Claude Arnault, okazał się źródłem przecieków o nagrodzie, bezcennych dla osób obstawiających zakłady u bukmacherów, został też oskarżony o gwałt. Gdy Frostenson, mimo skandalu pozostała w Akademii, zaprotestowało wielu innych członków tego grona, składając rezygnację. Wreszcie podjęto jedyną właściwą decyzję: w 2018 roku Nagroda Nobla w dziedzinie literatury nie zostanie przyznana. Prawie dwa lata powinny wystarczyć, by udało się przywrócić jej dobre imię i prestiż. Wprowadzono duże zmiany.
Czytaj także: Kim jest Peter Handke?
Nagroda Nobla w dziedzinie literatury – zmiany
O niektórych spośród nich opowiedział w opublikowanym kilka dni temu na YouTube filmiku jeden z członków Akademii, Anders Olsson. Choć idea pozostała bez zmian: nagroda ma trafić w ręce osoby, „która stworzy najbardziej wyróżniające się dzieło w kierunku idealistycznym", zmieniono optykę podczas poszukiwania laureatów:
Ostatnich dwóch nagrodzonych Noblem twórców pisało po angielsku. Obaj byli mężczyznami – podobnie jak setka spośród 114 dotychczasowych laureatów.
– Musimy poszerzyć perspektywę – mówi Olsson. – Dotychczas skupialiśmy się na Europie, teraz laureatów poszukujemy na całym świecie. Kiedyś Literacka Nagroda Nobla przyznawana była przede wszystkim mężczyznom. Dziś mamy tak wiele znakomitych pisarek, że mamy nadzieję, że zarówno nagroda, jak i proces jej przyznawania, obejmie znacznie szerszy zakres kandydatów.
Mówiąc wprost: zaczniemy częściej uwzględniać kobiety jako kandydatki do nagrody. Można by było powiedzieć: nareszcie.
fot. Borys Nieśpielak / DeFacto
Pytani o swoje typy, komentatorzy, dziennikarze, krytycy literaccy, mówią, że po tych słowach Olssona można być niemal pewnym, że Nagroda Nobla w dziedzinie literatury trafi w tym roku do przynajmniej jednej kobiety. Tak też się stało.
Przed ogłoszeniem nazwisk tegorocznych Noblistów jednym z pewnym typów wydawała się pochodząca z Karaibów Maryse Conde. Tyle, że autorka powieści Ja, Tituba, czarownica z Salem otrzymała w 2018 roku „alternatywnego Nobla". Mogło to zmniejszać jej szansę – dlatego właśnie z ubiegania się o to wyróżnienie zrezygnował Haruki Murakami. Rozważano też kandydaturę Margaret Atwood, autorki Opowieści podręcznej, której ekranizacja jak chyba żaden inny film czy serial elektryzuje opinię publiczną i wywołuje dyskusję na niespotykaną skalę.
Wśród faworytek wymieniano nazwisko Olgi Tokarczuk, także z tego względu, że Polka niedawno otrzymała The Man Booker International Prize, a także wybitnej rosyjskiej pisarki, Ludmiły Ulickiej. Mężczyźni – węgierski pisarz, autor Melancholii spokoju Laszlo Krasznahorkai, wspomniany już Murakami czy inny żelazny faworyt, Ngugi wa Thiong’o, wydawali się stać w cieniu autorek.
Ciekawe typy przynosił ostatni artykuł Guardiana, w którym współpracownicy i eksperci wskazują swoje propozycje. Na tej „giełdzie nazwisk" znaleźli się: chiński pisarz opozycyjny Ma Jian, południowoafrykańska poetka Antjie Krog, autorka wydanego w Polsce tomiku Ciało ograbione, szwedzko-grecka autorka i dziennikarka Alexandra Pascalidou, Jamaica Kincaid, Annie Ernaux, Juan Gabriel Vasquez, Can Xue, Scholastique Mukasonga, Adonis, Marilynne Robinson oraz Jon Fosse.
Pomimo skandali, które wywołała i kontrowersji, jakie budzi, Nagroda Nobla w dziedzinie literatury to wciąż jedno z najważniejszych wyróżnień dla pisarzy. Niezależnie od tego, czyje nazwiska wypowie nowy sekretarz Akademii Szwedzkiej, Mats Malm, o tegorocznych laureatach będzie się mówić jeszcze długo. Oby oprócz tego czytano ich książki.
Których spośród pisarzy typowanych do Nobla znacie? Którym kibicujecie? Zwracacie uwagę na takie wyróżnienia, jak Nagroda Bookera czy Nagroda Nobla?
