Modlitwy do Dionizosa

Korespondencja Miłosza z Iwaszkiewiczem i Jeleńskim to nie tylko opowieść o przyjaźni, ale zarazem niezwykłe świadectwo polskiej kultury XX w. - pisze Anna Arno w styczniowym numerze miesięcznika "Znak"!

Można zrozumieć, dlaczego Jarosław Iwaszkiewicz odpowiedział na ten list. Taka korespondencja mile łechce ego, potwierdza własną pozycję w literackim świecie. Zwracał się do niego nieopierzony wielbiciel, student pierwszego roku prawa na wileńskim uniwersytecie. Zaczynał od słów „Uwielbiam Pana!”, a jak po trzech dekadach wspominał adresat, „list był tak ciekawy, intensywny i inteligentny, że mu odpowiedziałem”. Tak zaczęło się pół wieku skomplikowanej przyjaźni.

Jeśli pierwsza walentynka od dziewiętnastoletniego Miłosza była odważna („Pan jest dla mnie najdroższym przyjacielem i mistrzem”), żarliwy ton kolejnych epistoł zakrawa o miłosne prześladowanie. Chociaż nie zachowały się przedwojenne listy Iwaszkiewicza, z ocalałej pocztówki z 1931 r. można domyślać się, że odbijał piłeczkę: „Złotko” – zwracał się do młodszego kolegi – „Tęskno mi trochę do Ciebie i do pogadania z Tobą”. Wydany właśnie tom korespondencji został uzupełniony o prywatne zapiski, wiersze, artykuły, fragmenty wywiadów i listy do innych osób. Wyłania się z nich barwny obraz relacji dwóch pisarzy.

Młodziutki Miłosz oddał się Iwaszkiewiczowi w egzaltowanym geście zawierzenia. W pierwszych listach, których układ przypomina biblijne wersety, chłopak wyjawia męki sumienia, diagnozuje u siebie uczuciową oschłość, ale także zwierza się z upodobania do pornografii i sercowych rozterek. Szuka własnego miejsca w świecie. Boleśnie rozpierają go ambicja i żarłoczność zmysłów. Z wybujałym egocentryzmem analizuje swój charakter, korzy się, karci i samobiczuje: „Strasznie mało we mnie prostoty, a dużo póz, zaciętości, powikłań” – wyznaje i dorzuca: „Zwykle traktuję siebie albo zbyt pochlebnie, albo mieszam z błotem”. Debiutant z przesadnym uniżeniem przyjmuje pochwały swoich poetyckich pierwocin („W tej chwili, kiedy to piszę, wiersze moje wydają mi się wielkim świństwem”). Zapewnia Iwaszkiewicza, że ta korespondencja stanowi o sensie jego życia.

Pełna wersja tekstu będzie dostępna on-line od 2012-02-01. Zapraszamy do zakupu drukowanego wydania Miesięcznika Znak.