Podczas lektury książek Beaty Piliszek-Słowińskiej czytelnikowi przybywa domowników. Wraz z odsłanianiem się kolejnych historii z życia Alicji, jej rodziny, bliskich i znajomych, odbiorca ma się o kogo martwić, komu współczuć, z kimś dzielić sukcesy i radość, a nawet zajmować stanowiska w bieżących sporach społecznych. Dzieje się tak dlatego, że są to książki o relacjach. Ich żywiołem są spotkania i rozmowy, nieustanne wymiany myśli, poglądów, i co należy podkreślić – nie są to słowa bez znaczenia, rzucane dla zabicia ciszy. Większość poruszanych tematów ma ciężar ważności, wynika z natury bohaterów, dla których życie, owszem nie jest zawsze łaskawe, ale jest zobowiązaniem do wartościowego wykorzystania każdej chwili. O książkach Beaty Piliszek-Słowińskiej pisze dziś dr Małgorzata Peroń z Katedry Krytyki Literackiej KUL:
Główną bohaterką jest Alicja, której pisarka oddała pierwszoosobową narrację. Przez pryzmat doświadczeń Alicji patrzymy na jej bliskich. A ona sama spogląda na nich z wielką czułością. Beata Pliszek-Słowińska stworzyła wielobarwny obraz siostrzanej miłości. Tworzą go historie czterech kobiet, które zawsze będą dla siebie nawzajem wsparciem. Każda z sióstr jest inna, a literacko uchwycone cechy charakteru, sprawiają, że z ciekawością śledzimy ich życie. Alicja pracuje w urzędzie miasta, Magda projektuje ogrody, Zuzanna jest psychologiem, Aneta to księgowa. Pierwsza dopiero rozpoczyna budować swoje życie rodzinne, drugą zostanie zmuszona do jego przewartościowania, trzecia otworzy się na nowe niespodzianki, a czwarta przetrzyma poważne kryzysy. Siostry mieszkają blisko siebie, mają ze sobą kontakt, wyczuwają swoje nastroje, mogą na siebie liczyć.
Nie jest to słodka opowieść o łatwym, bezproblemowym życiu. Zmusza do pytań: na ile znamy swoich bliskich, na ile jesteśmy w stanie wyrwać ich z samotności, rozpaczy? Za co jesteśmy odpowiedzialni, czemu możemy zapobiec? Czy możemy kształtować życie innych, według naszych pomysłów? Losy sióstr to samodzielne, pojedyncze życia, które zazębiają się ze sobą, nie mogą funkcjonować bez siebie, dopełniają się i są we wzajemnej relacji, jak system naczyń połączonych. Nie chcę zdradzać fabuły, by nie pozbawić czytelnika momentów zaskoczenia nagłym zwrotem akcji, ale warte podkreślenia w opowieści jest to, że Beata Piliszek-Słowińska ukazała w pełnym spectrum złożoność relacji rodzinnych, stanów psychicznych, emocji kobiecej psychiki. I wcale nie chodzi tu o sylwetki papierowe, stereotypowe, które zbyt często wyłaniają się z książek nurtu tzw. literatury dla kobiet. Chodzi przede wszystkim o pokazanie złożoności natury człowieka, jego reakcji na zdarzenia i sposoby radzenia sobie z nimi.
-> Przeczytajcie opublikowany w naszym serwisie fragment powieści Łączą nas różnice
.
Relacje rodzinne wiążąsię nie tylko z bieżącymi sytuacjami, ale ciekawie poszerzone są o wyłaniające się z przeszłości sekrety. Okazuje się, że nie da się żyć tylko tym, co obecne. Tajemnicza, powoli kształtująca się w trakcie lektury postać matki, okazuje się być kluczem spajającym rozproszone wątki. Przeszłość matki wyznacza ciekawy rys zarys detektywistyczny książki. Oto stajemy przed koniecznością rozwiązania zagadki z przeszłości. Zwyczajni zdawałoby się bohaterowie drugoplanowi, uczestniczą w rekonstrukcji zdarzeń. Alicja odkrywa, niczym detektyw, przeszłość rodzinną. Pomaga jej w tym wykształcenie – jest historykiem, ale musi interpretować wskazówki (tajemnicze listy) i „zeznania świadków”, którzy znali jej matkę z dawnych lat, a nawet… uczestniczyć w otwarciu przedwojennego grobowca. Są to bardzo smakowite epizody. Alicja odbywa podróż nie tylko w wymiarze fizycznym, ale także duchowym. Na nowo musi określić swój stosunek do sióstr i rodziców. Sprawdzić, czym jest przebaczenie, zrozumienie, wstyd, wina, zdrada. Plastycznie zarysowany wątek rodzinnej historii pokazuje, że przeszłość ma nam do zaoferowania także dobro. Poszukiwania kończą się spotkaniem z nieznajomymi, a jednocześnie już bliskimi.
Relacje Alicji dotyczątakże sfery miłości. Nie jest to jednak obraz, który wykorzystuje literatura popularna, posługująca się funkcją kompensacyjną. Alicja kształtuje bowiem swoje relacje w oparciu o dotychczasowe zranienia, problemy, odrzucenie. Podobnie dzieje się z Piotrem, który podejmuje próbę stworzenia domu, pomimo że poprzedni legł w gruzach. Nie ma zatem czystych, nie zapisanych losów, które sami sobie utworzymy. Związek z Piotrem okaże się dla Alicji zaskakujący z tego względu, że zgodziła się na relację z człowiekiem, a tym samym z kształtującą go przeszłością. Przeszłość ta ujawnia się zwłaszcza w drugim tomie, w wątku sensacyjno-kryminalnym, który nie był tak wyraźny w pierwszej książce. Alicja musi zmierzyć się nie tylko z obawami, brakiem ufności i przeszłością własnej rodziny, ale także z realnym zagrożeniem, które zrodziła przeszłość jej męża.
Najsilniejsze relacje (do sióstr, matki, męża) wzmacniane są przez te nieco mniejsze: do sąsiadów, współpracowników. Ukazanie ich powoduje, że książkę można czytać w kluczu powieści obyczajowej. Wiele tu „drobnych”: spotkań w sklepie, przy furtce domu, na korytarzu w pracy, w gabinecie lekarza, w pociągu. Wiele codziennych spraw do załatwienia: przygotowanie obiadów, zakupy, wspomaganie rodziny w opiece nad dziećmi, nadrabianie zaległości w pracy. Mnóstwo tu zwykłych, błahych, łatwych do umknięcia, ale budujących każdy nasz dzień, spraw. Alicja opowiada nam swój świat krok po kroku, ze szczegółami relacjonuje nie tylko to, co myśli, ale jak wygląda jej otoczenie. Dzięki takiemu zabiegowi – skupieniu na detalu – czytelnik zanurza się w klimat literackiego świata tak, jakby był on prawdziwy. Dokucza nam zatem ciągnący się remont, chcemy jak najdłużej zostać na wakacjach pod namiotami, z żalem opuszczamy skromny, ale jakże ciepły dom babci, przeżywamy skrępowanie pierwszej wigilii Piotra i Alicji. Niepokoimy się, gdy sprawy zaczynają nas nieprzyjemnie zaskakiwać, chcemy pocieszać i uspokajać, gdy nasze bohaterki cierpią, wreszcie nie znajdujemy słów w sytuacjach skrajnych.
Istotną warstwę obu powieści stanowią odniesienia do aktualnej sytuacji społecznej i politycznej, która angażuje bohaterów, przymusza ich do określania swojego światopoglądu. Ciekawe jest to, że siostry i ich mężowie prowadzą wiele rozmów, sporów na tematy istotne, ale nigdy się nie kłócą, starają się porozumieć, przywołać argumenty merytoryczne. Podczas wspólnych spotkań, rozmów telefonicznych, docierają do prawdy. Nigdy nie jest to za cenę odrzucenia drugiej osoby. Ponad przywiązaniem do własnych przekonań, siostrom udaje się znaleźć drogę do siebie. Chyba dlatego, że tę drogę wyznaczają ich serca.
Religijność Alicji jest jednym z najciekawszych odkryć podczas mojej lektury. Tematyka głębokiej duchowości bohatera podejmowana jest współcześnie bardzo rzadko. Dzisiejsza powieść najchętniej zatrzymuje się tylko na sferze relacji ze zdarzeń i emocji, lubi psychologizowanie i kreślenie ludzkiego dramatu, nie spogląda jednak w stronę Boga. W pisarstwie Beaty Piliszek-Słowińskiejjest inaczej. Alicja jest wierzącai nie ukrywa tego. Nie jest w swojej wierze naiwna. Duchowe przemyślenia bohaterki są niejako naturalną cechą konstruowania jej osobowości. Nie przytłaczają czytelnika, nie indoktrynują (a tego obawia się wielu czytelników, którzy dostają książkę opatrzoną etykietą „książka katolicka” lub „książka religijna”). Religijne zasady przyjęte przez Alicję są jej potrzebne. Wielokrotnie pomagają jej mierzyć z największymi wyzwaniami, przed którymi stawią ją życie: opuszczenie, choroba, śmierć.
Jako czytelniczka czekam na kolejne opowieści o Alicji i jej bliskich. Ciekawa jestem, dokąd zaprowadzi ich życie?
dr Małgorzata Peroń
Katedra Krytyki Literackiej KUL
Tom pierwszy Przeszłość kończy się dzisiaj (na wyczerpaniu) dostępny jest jeszcze w niektórych hurtowniach i sklepach internetowych. Tom drugi Łączą nas różnice można kupić w placówkach Poczty Polskiej. Oba tomy łącznie taniej pod numerem telefonu: +48 600 520 937.
