Zadziwienie
Richard Powers

To było piękne, czułe, wyjątkowo emocjonalne i refleksyjne spotkanie.
"Zadziwienie" zmusza, by zwolnić, pomyśleć i wsłuchać się z wrażliwością w otaczający nas świat.
Ta powieść to: przepiękna relacja między ojcem, a synem, poszukiwanie utraconych bliskich w energii świata, zachwyt nad ogromem wszechświata, nad każdą czującą istotą, nad każdą żywą cząsteczką, nad wyjątkowością jednostki i wreszcie to przestroga dla ludzkości, która niszczy planetę, bez refleksji nad tym, do czego może to doprowadzić.

"Zadziwienie" koncentruje się na wyjątkowej relacji ojciec- syn, która, aż ściska za serce.
Theo Byrne jest uniwersyteckim astrobiologiem, który programuje symulacje życia na planetach poza układem słonecznym.
Jego syn Robin to nadwrażliwy dziewięciolatek mający swój własny świat. Jego myśli intensywnie skupiają się na świecie przyrody, ale ma skłonności do gwałtownych napadów wściekłości.
Obaj są pogrążeni w żałobie po tragicznej śmierci żony i matki - Alyssy.
Alyssa była wyjątkową osobą w życiu Theo i Robina, działała na rzecz ochrony środowiska, była mocno zaangażowana w obronę praw zwierząt i kochała ptaki.
Robin prześladowany w szkole, popada w konflikty, ma problemy z kontrolą gniewu.  Jego zachowanie staje się niebezpieczne i instytucje nalegają na leczenie chłopca lekami psychoaktywnymi.
Theo nie zgadza się ze sprzecznymi diagnozami syna. Raz to zespół Aspergera, innym razem zespół obsesyjno- kompulsywny, a jeszcze w innej diagnozie ADHD.
Theo twierdzi, że wszyscy żyjący na tej planecie znajdują się w jakimś spektrum, samo życie jest zaburzeniem ze spectrum. " (...) życie jest czymś, co musimy przestać poprawiać. Mój syn jest kieszonkowym wszechświatem, którego nie mam szans pojąć. Każdy z nas jest eksperymentem i nawet nie wiemy, czego ten eksperyment ma dowieść."
Tylko powrót na łono natury daje Robinowi chwilowe ukojenie, ale przecież nie mogą się przenieść na stałe do dziczy. Theo ma pracę,  a Robin szkołę.
Nadzieją może być eksperymentalny program naukowca Martina Curriera. Theo i Alyssa byli wczesnymi obiektami testowymi w tym programie.
Dekodowany neurofeedback (DecNef) to eksperymentalne leczenie behawioralne.
Theo jest zdesperowany, chce wypróbować to niechemiczne podejście do zmiany zachowania swojego syn. Jest to obrazowanie neuronowe za pośrednictwem sztucznej inteligencji, które umożliwia ludziom na zbliżenie się do struktur neuronowych mózgów innych ludzi. Ta technologia ma zbliżyć Robina do umysłu jego zmarłej matki i zwiększyć jego inteligencję emocjonalną.
Efekty są zdumiewające, choć wywołują lekką nutę niepokoju. Zaniepokojony Theo obserwuje, jak wskrzeszona osobowość jego żony, łączy się z osobowością Robina.
Autor przedstawia to tak, że brzmi całkiem wiarygodnie i nie wydaje się niemożliwe.
Ten pomysł nawiązuje do klasycznej już powieści Daniela Keyesa "Kwiaty dla Algernona". Tam również zostaje wykorzystana nowa technika terapeutyczna, której skuteczność okazuje się przerażająco nieskuteczna. Jeśli znasz tę historię możesz się domyślić, do czego to wszystko zmierza.

"Zadziwienie" jest wielowarstwowe. Intrygującym wątkiem są historie na dobranoc dla syna. Opowieści o życiu na fikcyjnych planetach opartych na modelach, które tworzy Theo w swojej pracy.
Theo i Robin odkrywają je razem w swojej wyobraźni. Każda jest inna i każda może być alegorią dotyczącą izolacji, samotności, czy wyobcowania. Pewnie, dlatego ten smutny, samotny i mający kłopoty ze światem chłopiec skojarzył mi się z Małym Księciem.

W powieści istotne są tematy związane ze środowiskiem, zmianami klimatycznymi, zanieczyszczeniami i wymieraniem gatunków.
Powers pięknie pisze o przyrodzie, ale jednocześnie zadaje pytanie o stan Ziemi i przyszłe losy ludzkości, która dąży do samozagłady.

"Zadziwienie" to powieść z pogranicza fantastyki naukowej, dramatu obyczajowego i literatury pięknej. Język powieści jest pięknie poetycki, narracja przenikliwa, a nastrój wręcz kosmiczny. Historia jest przedstawiona z niezwykłą wiarygodnością i wrażliwością.To powieść inteligentna i mądra w swojej emocjonalności.
Jest to moja pierwsza powieść Richarda Powersa, ale wiem, że nieostatnia - zaintrygował mnie, poruszył, dotknął mojej wrażliwości
"Zadziwienie" - zadziwia, zachwyca, zdumiewa.
Ogromnie polecam.

"A potem znów ogarnęła go cała ohyda życia" (str.338)

Książka, która zebrała mnóstwo pozytywnych, a nawet pełnych zachwytu opinii i recenzji. Czy mnie zachwyciła również?? Nie do końca, chociaż nie przeczę, że mi się podobała, jednak bez wybitności. Na pewno jest inna niż większość i na pewno dotyka bardzo ważnych kwestii i problemów. Ale, no właśnie, ledwie dotyka w moim odczuciu. Bardziej jest to dobra, a nawet bardzo dobra książka obyczajowa o żałobie dziewięciolatka po stracie matki i o tym jak bardzo sobie dzieciak z tą stratą nie radzi. 

Robin jest zupełnie niedostosowany do poziomu swoich rówieśników, bywa agresywny i w ogóle jego zachowania często odbiegają od tak zwanych norm społecznych. Szkoła, grożąc ojcu konsekwencjami, zaleca podawanie Robinowi leków, czyli po prostu faszerowanie dzieciaka psychotropami. Takie to teraz modne. 

Theo, ojciec chłopca, naukowiec, astrobiolog, nie zgadza się na taką sposobność ukrócenia działań syna. Postanawia poddać go pewnej kontrowersyjnej i będącej na etapie testów, terapii... I tutaj zaczynają się "Kwiaty dla Algernona" w wersji Richarda Powersa. Która to książka zresztą, jest często przywoływana  w "Zadziwieniu".

Nie sposób "Zadziwieniu" odmówić pewnych wartości i walorów. Książka napisana jest cudnym językiem, miejscami nawet, nazwałabym go, poetyckim. Porusza tak doniosłą i ważką kwestię jak zmieniający się klimat i wymieranie gatunków fauny i flory. Czyli po prostu niszczycielską działalność gatunku ludzkiego. To na pewno książka ważna i potrzebna, jednak czy coś zmieni?? Ja czarnowidz, sądzę, że pędu ludzkości ku zagładzie nic już nie jest w stanie zatrzymać, ale to tylko moja osobista opinia...

Autor w pewnym momencie swojej książki zdaje się w jakimś stopniu zgadzać się z moim zdaniem:

"Na tak późnym etapie historii świata wszystko było marketingiem. Uniwersytety musiały pracować na swoją markę, każdy dobroczynny gest należało nagłośnić. Przyjaźnie mierzono w udostępnieniach, lajkach i linkach. Poeci i kaznodzieje, filozofowie i ojcowie małych dzieci - wszyscy nieustannie i usilnie próbowaliśmy coś komuś wcisnąć. Oczywiście, że nauka musiała się reklamować. Można to było nazwać moim spóźnionym absolutorium z naiwności" (str.239)

Książkę polecam, może akurat jeszcze komuś otworzy oczy i sprowokuje do jakiegoś działania...

Theo jest astrobiologiem zajmujący się badaniem życia poza ziemskiego. Samotnie wychowuje wyjątkowo wrażliwego - podobnie jak jego nieżyjąca już matka - na przyrodę i nękające ją zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi dziewięcioletniego Robina. Syn nie potrafi odnaleźć się w społeczeństwie, bywa również agresywny. Specjaliści zalecają leczenie środkami psychoaktywnymi lecz Theo decyduje się poddać syna eksperymentalnej terapii metodą neurofeedbacku.

,,Zadziwienie" to niezwykle klimatyczna powieść. Poza pokazaniem niełatwej miłości łączącej syna i ojca nie brakuje tu opisów przyrody, wizji życia pozaziemskiego czy licznych pytań o przyszłość planety i zagrożonych gatunków zwierząt. Pomimo, iż akcja nie pędzi tu jak szalona a fabuła rozgrywa się powoli pozwalając dzięki temu na skupieniu się na problemach chłopca, to książka jest pełna ciepła i emocji. Całość zmusza do refleksji i zastanowienia. Pokazuje jak ważna jest nasza planeta. Jak istotne jest dbanie o nią. Książka porusza przy tym szereg istotnych tematów. Nie tylko tych dotyczących ochrony przyrody ale i zdrowotnych czy rodzinnych. Autor pokazuje również jak politycy podejmują decyzje o dofinansowaniach lub zakończeniu niektórych projektów tylko po to, by wypaść lepiej w sondażach. Liczą się wyłącznie słupki czy walka o elektorat, a nie faktyczne działania mające na celu ratowanie planety. A wszystko to napisane jest pięknym językiem. To historia, która rozczula i wzrusza, by za chwilę złamać serce.  

Przpiękna historia życia (nie)pełnosparwnego chłopca i jego relacji z ojcem. Uważam, podobnie jak autor książki, że osoby powszechnie niepełnosprawne są bardziej utalentowane, czułe i empatyczne niż pełnosprawne. Ostatnio widziałam uprawę arbuzów w kwadratowych pojeminkach i od razu nasunęła mi się myśl, że tak ówcześnie wygląda edukacja, chcą nas wszystkich zamknąć w szafie pełnej szufladek. Liczy się porządek i "ład", a wszelkie obajwy wyjątkowości i indywidualizmu chce się zabić na różne sposoby, np. psychotropami...czy wykluczeniem ze społeczeństwa (aby nie buntować innych, nie otwierać im oczu na rzeczy ważne i najważniejsze).

,,Zadziwienie" to książka, która jest nominowana do nagrody Bookera. Richard Powers znany jest z takich książek jak ,,Orfeusz" i ,,Listowieść". Niestety, ale nie miałam okazji przeczytać żadnej książki tego autora, dlatego postanowiłam to nadrobić. I nie żałuję. Książka dostarczyła mi wielu emocji. Rozdarła serce, wzruszyła i zasmuca. Jest to również powieść refleksyjna.

Theo Byrne to astrolog, który bada życie pozaziemskie. Jest samotnym ojcem. Jego syn, Robin to uroczy i wrażliwy chłopiec. Kocha on przyrodę i reaguje na wszelkie zagrożenia związane ze zmianami klimatycznymi. Ma jednak problemy z dostosowaniem się do reguł panujących w społeczeństwie. Zwłaszcza w szkole bywa agresywny i grozi mu wyrzucenie z niej. Theo udaje się z nim do różnych specjalistów, którzy zalecają leczenie środkami psychotropowymi, ale nie zgadza się na ten sposób leczenia i wybiera eksperymentalną terapię zwaną neurofeedback.

,,Zadziwienie" to książka, która mnie dosłownie zadziwiła. Jest wszystkim tym czego poszukuję w literaturze pięknej. Doskonale wykreowani bohaterowie, niełatwa miłość pomiędzy ojcem a synem, znakomite opisy przyrody oraz omówienie zagrożeń jakie spotykają naszą planetę. A do tego poszukiwanie życia pozaziemskiego, które Theo zamienił w zabawę. W tej nie tak aż dużej książce omówione jest naprawdę wiele ważnych tematów. Zarówno przyrodniczych, politycznych jak i zdrowotnych i rodzinnych. A wszystko to napisane jest pięknym językiem. Bardzo polecam!

Galaktyki i wszechświaty

Ludzkość dokonała wielu odkryć i - zważywszy na jej ewolucyjne początki - osiągnęła naprawdę wysoki poziom rozwoju. Ale czy jej poszukiwania i odkrycia są naprawdę odpowiednio ukierunkowane? Theo Byrne jest astrobiologiem badającym pozaziemskie formy życia i sprawdzającym prawdopodobieństwo wystąpienia ich na innych planetach, podczas gdy jego (najprawdopodobniej) autystyczny syn stara się walczyć z degradacją Ziemi i wyginięciem gatunków zagrożonych. Czy jest szansa na to, że ojciec i syn odnajdą drogę, by naprawdę się zrozumieć?

Ojciec przeznacza swój czas i zasoby na znalezienie form życia, które być może nie istnieją, w miejscach, do których nigdy nie dotrze. Syn (podobnie jak wcześniej matka) bez reszty angażuje się w ruch ekologiczny, zbierając środki na ochronę wymierających gatunków w jedynym znanym nam świecie, w którym życie istnieje na pewno. Czyje priorytety mają w sobie więcej rozsądku - uznanego pracownika naukowego, czy chłopca, który w widoczny sposób nie przystaje do norm społecznych?

Wydaje się, że "Zadziwienie" to przede wszystkim historia trudniej miłości ojca i syna, ale tak naprawdę jest to opowieść o ginącym świecie. W jej tle mamy nawiązania do prawdziwych osób i wydarzeń (na przykład wyborów prezydenckich w Stanach Zjednoczonych). Powieść Powersa oprócz pogłębiającego się kryzysu ekologicznego ukazuje populizm warstw rządzących, które podejmują decyzje o dofinansowaniach lub zakończeniu niektórych projektów tylko po to, by wypaść lepiej w sondażach. Osobom decyzyjnym nie zależy na ratowaniu planety, a jeśli już podejmują jakieś działania, to jest to najczęściej podyktowane walką o elektorat, a nie faktyczną chęcią zmian.

"Zadziwienie" to bardzo poruszająca, kameralna historia o miłości i godzeniu się ze stratą, ale przede wszystkim o szukaniu porozumienia, jedności z drugim człowiekiem i naturą. Oprócz zwrócenia uwagi na palące problemy współczesnego świata, jest to również znakomita proza, z którą przyjemnie się obcuje.