Współczesna psychologia mediów. Nowe problemy i perspektywy badawcze
Grzegorz Ptaszek

Niegdyś radio, gazeta i telewizja... dziś smartfon, tablet i laptop. Podłączony do sieci człowiek czyta i słucha, jednocześnie wysyłając SMS-y, zaś jadąc rano do pracy, zawzięcie stuka w klawisze, czyta lub słucha najnowszą książkę ulubionego autora, przegląda informacje i jednocześnie sprawnie porusza się po mieście. Aktywny, ale jakby wyobcowany, zamknięty w swoim prywatnym i zarazem medialnym świecie człowiek...

Nowe media i technologie z wielką dynamiką wdzierają się do ludzkiego życia. Jak wskazuje Pamela Rutledge z Media Psychology Research Center, dzisiejszy człowiek nie potrzebuje jedynie dostępu do informacji, pragnie on także doświadczać i to, o dziwo, przy znacznym udziale mediów. Era informacji została zatem wyparta przez erę zaangażowania. Jakie będą tego konsekwencje?

Redakcja w składzie: Agnieszka Ogonowska i Grzegorz Ptaszka, pokusiła się o publikację noszącą tytuł Współczesna psychologia mediów. Nowe problemy i perspektywy badawcze, stanowiącą zbiór bardzo interesujących i nowatorskich w swym podejściu artykułów naukowych dotyczących mediów.

Zmiany, jakie mają miejsce w świecie mediów, bezsprzecznie pociągają za sobą kolejne, także te w procesach poznawczych i emocjonalnych funkcjonowania człowieka, w jego zachowaniu, nawykach, a nawet w relacjach interpersonalnych, jakie tworzy. Zdaniem Redaktorów monografii, obszar mediów jawi się naukowcom jako nieznany i dynamiczny ląd wymagający interdyscyplinarnego podejścia.

„Współczesna psychologia mediów” to szereg artykułów, którego autorami są psychologowie z różnych ośrodków naukowych, traktujących o roli współczesnych mediów w życiu człowieka. Szczególnie wartościowe wydają się być artykuły poświęcone nowym mediom i technologiom komunikacyjnym, które na stałe zagościły w naszym życiu, a o których wpływie na funkcjonowanie człowieka wciąż niewiele wiadomo.

Sięgając po tę publikację, Czytelnik nie tylko pogłębi wiedzę na temat nowych technologii oraz konsekwencji, jakie niosą za sobą w kontekście funkcjonowania społecznego, poznawczego i emocjonalnego człowieka, ale także zastanowi się nad strukturą rodziny, w której media zdominowały relacje interpersonalne. Przyjrzy się również zjawisku employer brandingu, wskazując na istotne atrybuty internetowych ogłoszeń, zwłaszcza ogłoszeń pracy. Ponadto Czytelnik odpowie sobie na pytanie, czy jego ulubiony serial może także uczyć? A dokładniej: czy dzięki serialowi „Bez tajemnic” przeciętny Polak wie więcej na temat terapii?

Powyższą monografię polecam psychologom oraz miłośnikom psychologii i mediów. Zawarte w niej treści stanowią doskonałe wyjście do rozważań nad rolą mediów w życiu współczesnego człowieka. Pogoń za najnowszą technologią okupiona jest ogromnym wysiłkiem i mimo że nie sposób dogonić psychologiczną refleksją nowych technologii, to warto być za nimi tylko o dwa kroki z tyłu, nie zaś sto.

Powyższa monografia zainspirowała również redakcję PS-pl, dzięki niej powstały bowiem artykuły: „Zaufaj, oglądaj” oraz „Medialna rozrywka” 

źródło: Kamila Pasek, http://psychologia-spoleczna.pl/recenzje-ksiazek/1539-wpm.html

Przykładowo bardzo ciekawa i świetnie przeprowadzona jest analiza serialu HBO pod tytułem „Bez tajemnic”. Jej autor skupił się mianowicie na ukazaniu relacji pomiędzy walorami poznawczymi dzieła a edukacją psychologiczną.

Wraz z rozwojem nowych technologii, rozwijają się również nowe media, przemysł reklamowy oraz techniki manipulacji medialnej. To z kolei rodzi coraz to bardziej złożone problemy natury nie tylko teoretycznej i metodologicznej, ale i psychologicznej. Potrzeba wszakże nowych paradygmatów, metod, technik, narzędzi badawczych oraz wskaźników umożliwiających dokonywanie porównań o obszarze treści przekazów medialnych. Opracowania dotyczące tych zagadnień dezaktualizują się w zastraszająco szybkim tempie. Niemniej jednak warto bacznie śledzić tę ewolucję po to, aby nie dać się wciągnąć w wir niezrozumiałych zmian, lecz pojmować zachodzące procesy, których mimo wszystko jesteśmy częścią. W związku z powyższym warto sięgnąć po najnowszą i bez wątpienia najbardziej aktualną spośród dostępnych na rynku wydawniczym monografię zawierającą prezentację badań w tym obszarze, a mianowicie książkę przygotowaną przez Agnieszkę Ogonowską oraz Grzegorza Ptaszka, pod tytułem „Współczesna psychologia mediów. Nowe problemy i perspektywy badawcze”.

Gorąco polecana czytelnikom publikacja jest zbiorem tekstów pedagogów, medioznawców, wybitnych ekspertów zajmujących się mediami, nowymi językami komunikowaniem, a także psychologicznymi aspektami odbioru medialnych przekazów. Umożliwia ona zagłębienie się w proces konstrukcji naszego życiowego doświadczenia, tworzenia więzi społecznych, inicjowania relacji na tle kulturowym, wytwarzania emocji, zapośredniczonego komunikowania się, obcowania z produktami kultury masowej. Oznacza to, że pozwala nam poznać od podszewki te aspekty naszej rzeczywistości, które choć stanowią dla nas codzienność, to w ogromnej części pozostają nieustającą i fascynującą zagadką.

Autorzy tekstów zebranych w prezentowanym tomie ubolewają nad ludzkimi słabościami, które dają się we znaki w ramach kontaktu na linii człowiek – medium. Wynikają one zazwyczaj z braku znajomości podstawowych zasad psychologii. To kreuje jak dotąd niezaspokojoną potrzebę, a więc wyzwanie dla środowiska akademickiego. Ci spośród badaczy, którzy się go podjęli z powodzeniem zrealizowali to trudne zadanie. Uświadomili wszak czytelnikom w jaki sposób obcować ze środkami masowego przekazu. Wbrew pozorom nie jest to wcale łatwe, albowiem niesie ze sobą tyleż samo zagrożeń, co i szans. Warto bliżej im się przyjrzeć po to, aby uczynić swoje funkcjonowanie w zmediatyzowanej rzeczywistości społecznej nieco bardziej świadomym.

Na kartach polecanej książki wiele inspiracji znajdą także czytelnicy zajmujący się badaniem fenomenów kultury popularnej. Autorzy bardzo dobrze nakreślili wszakże obszar pól badawczych, jakie można wyznaczyć, a które są istotne w świetle ważnych współcześnie analiz poświęconych psychologicznym aspektom oddziaływania tekstów kultury. Przykładowo bardzo ciekawa i świetnie przeprowadzona jest analiza serialu HBO pod tytułem „Bez tajemnic”. Jej autor skupił się mianowicie na ukazaniu relacji pomiędzy walorami poznawczymi dzieła a edukacją psychologiczną. Inni badacze wyraźnie wyeksponowali czynniki warunkujące odbiór różnych medialnych bodźców, a także kwestie warunkujące to, że ufamy mediom lub im nie wierzymy. Wskazali tym samym na pułapki, jakie na nas czekają w czeluściach mediów oraz uzmysłowili na czym polega psychologia odbioru poszczególnych typów przekazu, a zwłaszcza czym są dźwignie reklamy. To cenne i ciekawe zagadnienia, zwłaszcza z perspektywy odbiorców tych komunikatów.

Zbiór artykułów pod redakcją Agnieszki Ogonowskiej i Grzegorza Ptaszka pod tytułem „Współczesna psychologia mediów. Nowe problemy i perspektywy badawcze” bez wątpienia dostarczy czytelnikom wielu inspiracji dotyczących między innymi badania skuteczności przekazów reklamowych czy różnorodnych czynników w sferze percepcji komunikatów medialnych. Pozwoli zainicjować nowatorskie badania w tym obszarze. Warto w tym celu skorzystać właśnie z tej książki, ponieważ zawiera w sobie najbardziej aktualne omówienie trendów i potrzeb w tej dyscyplinie. Zapoznanie się z nią uświadomi nam na jakim poziomie rozwoju są badania na świecie w obszarze współczesnej psychologii mediów. W związku z powyższym gorąco poleca się jej lekturę wszystkim odbiorcom zainteresowanym wpływami, jakim są poddawani każdego dnia oraz chcą podjąć się ich zbadania.

źródłó: Krzysztof Wróblewski
http://www.konserwatyzm.pl/artykul/10691/wspolczesna-psychologia-mediow-nowe-problemy-i-perspektywy-b

Zacznę od fragmentu „Wstępu”, w którym to fragmencie Agnieszka Ogonowska i Grzegorz Ptaszek, idąc za tezą Pameli Rutledge, piszą:

Przestaliśmy żyć w epoce informacji, a zaczęliśmy żyć w epoce zaangażowania (engagement). Nie potrzebujemy już tylko dostępu do informacji i wiedzy, nowe media i technologie przestały nam służyć jedynie do komunikowania się z innymi, lecz stały się ważnym elementem naszego życiowego doświadczenia, którego istotą jest tworzenie silnej, emocjonalnej więzi człowieka z różnymi produktami kultury masowej, w tym przekazami medialnymi czy urządzeniami. [s. 7]

Dla mnie kluczowym sformułowaniem jest tu „zaangażowanie”. Oto w roku 2010 na uniwersytecie w Maryland w USA przeprowadzono doświadczenie, któremu poddało się dwustu studentów dziennikarstwa. Rzecz polegała na tym, że studenci przez dobę mieli powstrzymać się od korzystania z jakichkolwiek mediów. Jak już się powstrzymali, to opisali swoje wrażenia. Jeden ze studentów napisał tak:

Chociaż na początku dnia czułem sie świetnie, pod wieczór zaobserwowałem zmianę nastroju. Zacząłem czuć się samotnie, odosobniony. Dzwoniono do mnie kilka razy, a ja nie mogłem odebrać. [s. 14]

Grzegorz Ptaszek, który opisuje to badanie stwierdza, że studenci, o ile jeszcze dawali sobie radę bez dostępu do telewizji i gazet, o tyle nie wyobrażali sobie życia bez smartfona. To przywiązanie do najnowszych mediów dotyczy nie tylko studentów; spróbujcie wyobrazić sobie swoje 24 godziny bez telewizji, radia, Netu i telefonu, przy czym nie chodzi o takie 24 godziny, w czasie których będziecie na przykład zdobywać alpejski szczyt, ale o zwyczajną dobę spędzoną w domu. Co można przez 24 godziny robić w domu, kiedy nie ma się dostępu do żadnych mediów? Ja parę godzin pospałabym, może zrobiłabym pranie, poszłabym na długi spacer z psem, a przez resztę czasu czytałabym. Ja jednak umiem i lubię czytać godzinami, ale przecież wielu ludzi po prostu nie umie. Mariusz Makowski, opierając się na tezach Gary’ego Smalla, pisze:

Wielu ludzi spędza codziennie średnio osiem i pół godziny przed komputerem, telewizorem albo z tabletem czy smartfonem. Mózg, będąc organem plastycznym, adaptuje się do tego trybu życia. Wykonywanie wielu czynności naraz (preferencja wykorzystania zasobów uwagi podzielnej) skutkuje trudnością z dłuższym skoncentrowaniem się na jednej czynności. [s. 81]

Po takim dictum można dojść do wniosku, że nowe media są niebezpieczne, bowiem umiejętność koncentrowania się na jednym działaniu, często żmudnym, jest nieoceniona. I owszem – nowe media bywają niebezpieczne, przy czym owo niebezpieczeństwo ma swoje źródła w ludziach. Agnieszka Ogonowska pisze o kompetencjach medialnych i informacyjnych, które są nowym typem kompetencji cywilizacyjnych. Są to kompetencje niezbędne do tego stopnia, że pojawiło się już zagrożenie wykluczeniem cyfrowym. Ci, którzy z rozmaitych powodów nie mają stosownych kompetencji medialnych oraz informacyjnych, spychani są na margines życia społecznego, mają zawężony obraz świata, w konsekwencji czego zawężone jest ich, jak to ujmuje Ogonowska,spektrum egzystencjalnych wyborów. [s. 36]

Media mogą być i bywają niebezpieczne, z czego wielu ludzi zdaje sobie sprawę, lecz zamiast korzystać z najnowszych mediów z pożytkiem, niektórzy ludzie unikają najnowszych mediów. Ta technofobia jest jedną z przyczyn braku kompetencji medialnych i informacyjnych, a o innych przyczynach to już poczytajcie sobie sami.

Autorami tekstów tego tomu są przede wszystkim psychologowie różnych specjalności, ale teksty nie są osadzone jedynie w kontekście psychologii; mamy tu mnóstwo danych pochodzących z badań naukowych, a także wiele ciekawych opisów mediów, w tym opisów dotyczących historii. Weźmy cytat z książki „The psychology of radio” opublikowanej w roku 1935, której to książki autorami są psychologowie Gordon Allport i Hadley Cantril:

Radio prawdopodobnie jest naszym głównym bastionem społecznej solidarności. Chroni nas przed szkodliwym wpływem i wzmacnia więzi społeczne. (…) Nie ma wątpliwości, że zaletami radia są zmniejszanie skutków i możliwości zapobiegania rozłamom. [s. 17]

Czy dzisiaj radio nadal jest takim bastionem, o ile w ogóle kiedykolwiek było? A może dzisiaj takim bastionem jest inne medium? Czy mamy w ogóle taki bastion?

źródło: http://prowincjonalnenauczycielstwo.blogspot.com/2014/06/wspoczesna-psychologia-mediow-nowe.html

Media kierują, żądzą i kształtują Nasze życie! Nie, nie jest to cytat z wystąpienia kolejnego konserwatywnego prawicowego polityka, który ma za złe całemu światu to, iż ten wyszedł kilkaset lat temu z mroków średniowiecza, w których to jedyną prawdą i drogą była  nauka Kościoła..Jest to jak najbardziej uzasadnione i trafne stwierdzenie kogoś, kto sam uległ wpływowi telewizji, radia, prasy i przede wszystkim Internetu..Tym kimś jestem oczywiście Ja sama:) Rzecz jasna nie jest to powód do domu, gdyż chyba każdy z Nas chciałby być bardziej odporny na wpływy i oddziaływanie tych wszystkich kolorowych obrazków i dźwięcznych głosów, które mówią Nam jak żyć, w co się ubierać, jak wychowywać dzieci, w co wierzyć, a czego nie akceptować itd..Taki niestety (choć być może z punktu widzenia niektórych - stety) jest dzisiejszy świat, i chyba należy się z tym po prostu pogodzić i taki stan zaakceptować. O roli, mocy i ingerencji mediów w Nasze codzienne życie, opowiada doskonała książka pt. "Współczesna psychologia mediów. Nowe perspektywy i problemy badawcze", które ukazała się pod red. Agnieszki Ogonowskiej i Grzegorza Ptaszaka, nakładem Oficyny Wydawniczej Impuls.

 Niniejsza publikacja to spojrzenie na współczesne media, tak bardzo różne od tych jeszcze sprzed kilkunasty laty, gdy Internet dopiero raczkował, zaś prym wiodła telewizja i codzienne gazety.   Znajdziemy tutaj pokaźną liczbę tekstów autorstwa najznamienitszych ekspertów, medioznawców, psychologów i socjologów, którzy w przejrzysty i czytelny sposób mówią o tym, jak wielki wpływ na życie człowieka wywierają dzisiejsze media, jak i również jak bardzo zmieniły one obraz współczesnego świata. W książce tej odnajdziemy niezwykle ciekawe spostrzeżenia i analizy odnoszące się do psychologii mediów, medialnej rzeczywistości i związanych z nią zagrożeń dla odbiorcy, jak i również  odniesienia do roli i pozycji nowych mediów i kształtujących je technologii, które z każdym kolejnym dniem zmieniają swoje oblicze. Teksty te, poparte  naukowym doświadczeniem, dowodami i przekonywująca argumentacją, ukazują ze wszech miar kompletny obraz współczesnych mediów XXI stulecia.

 Na uwagę zasługuje tutaj bardzo inteligentnie wprowadzony podział tychże treści na trzy główne części, z których każda opowiada o mediach i ich wpływie na dzisiejszy świat, jednakże w całkowicie innym kontekście i znaczeniu. I tak oto pierwsza część to swoiste wprowadzenie w całą tematykę, rozpoczynające się od ukazania historii badań nad psychologią mediów, zasięgu i zagadnień jakie ona obejmuje oraz metod jakimi posługują się medioznawcy i psycholodzy. Kolejnym krokiem jest ukazanie, właśnie poprzez powyższą metodologię, wpływu dzisiejszych mediów na kondycję współczesnego człowieka, zwłaszcza w zakresie informacyjnym, a co za tym idzie  kondycję "rodziny" jak komórki społecznej. I wreszcie jedno z najciekawszych opracowań, poświęcone tzw. kulturze popularnej i jej możliwościom edukacyjnym, idealnie ujętych i zaobserwowanych na przykładzie serialu "Bez tajemnic", który łączył rozrywkę z edukacją psychologiczną.

Druga część owej publikacji to rozwinięcie powyższych zagadnień na obszar  odbioru medialnej rzeczywistości przez zwykłego obserwatora. Jest tu mowa o zagrożeniach związanych z niemożnością odróżnienia świata wirtualnego od tego rzeczywistego, wpływaniu mediów na kształtowanie rzeczywistości i wprowadzaniu w nią wielu trwałych elementów i punktów oraz wpływie reklamy na nastawienie odbiorcy do mediów. Bardzo interesujący jest tutaj także artykuł poświęcony skutecznym metodom dotarcia i wpływu przekazu medialnego, np. reklamowego, na świadomość odbiorców, czyli konsumentów.

Trzecia część książki, moim zdaniem najbardziej interesująca, to spojrzenie na świat Internetu. Znajdziemy tutaj teksty odnoszące się m.in. do tworzenia za  pomocą Internetu skutecznych kampanii reklamowych i wizerunkowych, wpływu wirtualnego świata na zachowania konsumenckie jak i również codzienne życie oraz możliwości jakie oferuje Internet względem psychicznej kondycji człowieka. Nie trudno wyobrazić sobie, iż to właśnie ten trzeci rozdział stanowi największą siłę i wartość całego opracowania, stanowiący nowe i najbardziej aktualne spojrzenie na dzisiejsze media jak i również media "jutra", które skupią się niemalże całkowicie na Internecie.

 Podczas lektury "Współczesnej psychologii mediów..", bardzo podobało Mi się to, iż książka ta została skierowana zarówno do zawodowych specjalistów od mediów i reklamy, jak i również do zwykłych odbiorców, takich jak ja. W książce tej znajdziemy zarówno cenne uwagi i wskazówki na temat tego, jak skutecznie "przekonywać" odbiorców do prezentowanych za pomocą mediów racji i przekazów, jak i również wskazówki na temat tego, jak się skutecznie przed owymi przekazami bronić i nie dać się Im zmanipulować. To swoiste "połączenie" dwóch stron medialnego frontu, pozwala na bardzo szeroką i obiektywną obserwację zjawisku i zasięgu wpływu mediów na życie człowieka, a następnie na wysnuwanie własnych wniosków i przemyśleń, które bardzo często będziemy mogli wprowadzać w Nasze codzienne życie z mediami. Kolejny plus należy się tu także autorom tej publikacji za to, iż posługiwali się w swej pracy prostym, czytelnym i szeroko dostępnym językiem, przeznaczonym nie tylko dla branżowych specjalistów, ale także i dla zwykłego czytelnika.

 Książka ta przedstawia świat współczesnych mediów ze wszystkimi jego zaletami i wadami. Informuje czytelnika o szansach i możliwościach, jak i również ostrzega przed zagrożeniami. Przede wszystkim jednak uświadamia to, jak bardzo jesteśmy nierozerwalnie związani ze współczesnymi mediami, które, tak jak zaznaczyłam na wstępie, kierują i rządzą Naszym życiem. I choć całkowita izolacja i obrona przed ich wpływem wydaje się niemożliwa, to być może właśnie dzięki lekturze tej książki uda się Nam żyć w większej zgodzie z światem mediów..To także niezwykle ciekawe spojrzenie na Nas samych, a dokładniej na to, jak bardzo zmieniliśmy się pod wpływem Internetu i możliwością dotarcia wszędzie i zdobycia informacji na każdy temat w ciągu kilku sekund. Zmieniliśmy na lepsze..? Tutaj miałabym wątpliwości, które zresztą pogłębiła lektura trzeciej części tej publikacji. Niemniej świadomość tego jak ów wpływ jest wielki, wywiera naprawdę wielkie wrażenie, którego bez lektury tej książki na pewno nie miałabym okazji doświadczyć na własnej skórze..

  "Współczesna psychologia mediów. Nowe perspektywy i problemy badawcze" to doskonała propozycja dla studentów medioznawstwa, marketingu, socjologii.., jak i również dla każdego czytelnika, dla którego kontakt z mediami to codzienne włączenie telewizora, radia, komputera czy smartfona. Innymi słowy dla każdego czytelnika, który jest ciekawy tego jak wygląda dzisiejszy świat i jakimi prawami się on rządzi. Myślę, że lektura tej książki zaciekawi każdego kto po nią sięgnie, gdyż bardzo rzadko zdarza się by omawiana w pracy naukowej tematyka dotyczyła każdego człowieka, bez wyjątku. Polecam, naprawdę warto!