Wąski korytarz. Państwa, społeczeństwa i losy wolności
James A. Robinson

"Wolności nie można tylko posiadać, nie można jej zużywać. Trzeba ją stale zdobywać i tworzyć przez prawdę." ~ św. Jan Paweł II, Karol Wojtyła 

Wolność, jedno słowo, a znaczy tak wiele. Wolność jest największym skarbem, najcenniejszą wartością, docenią ją jednak tylko ci, którzy doświadczyli jej utraty. 

O wolności właśnie traktuje publikacja autorstwa Acemoglu i Robinsona. 

Ta monumentalna książka nie należy do lekkich lektur, ale warto poświęcić jej chwilę, bo to doprawdy ciekawa, pogłębiająca wiedzę o świecie, o państwach, społecznościach i o losach wolności właśnie, publikacja. I choć wiem, że nie każdy się nią zainteresuje, to może moja opinia choć trochę przyciągnie Waszą uwagę i sięgnięcie po "Wąski korytarz" choćby z ciekawości. 

"Jedynym sposobem na trwałe zabezpieczenie wolności jest przeniesienie się do korytarza i zaprowadzenie równowagi koniecznej do utworzenia Lewiatana Ujarzmionego. Prawdziwa wolność nie może rozwijać się ani pod nieobecność państwa, ani też pod rządami Lewiatana Despotycznego. Tym czasem nie istnieje jeden, uniwersalny sposób stworzenia Lewiatana Ujarzmionego, tak samo jak do korytarza nie prowadzi tylko jedna droga. Szanse na dostanie się do jego wnętrza są inne dla każdego panstwa i zależą od jego historii, koalicji i możliwych do wypracowania kompromisów, a także od stosunku władzy między państwem a społeczeństwem."

Efekt Czerwonej Królowej, Lewiatan Ujarzmiony, Papierowy, Nieobecny czy Despotyczny czy słyszeliście kiedyś o takich określeniach? Przyznam szczerze, że przed lekturą "Wąskiego korytarza" nie miałam pojęcia czym są te zwroty. Autorzy w piętnastu rozdziałach przybliżają nam zmagania wybranych państw, społeczeństw o wolność. Pokazują jak dane społeczeństwa ją osiągają, osiągnęły, a czemu niektórym to się nie udało. Udowadniają, że wejście do korytarza, utrzymanie w nim miejsca, życie z Lewiatanem Ujarzmionym to ciągła praca, dbanie o demokrację, wolność nie są wcale prostymi sprawami, że wymagają one wysiłku, starania zarówno ze strony społeczeństwa, jak i państwa, że ważne jest zachowanie równowagi władzy między państwem a społeczeństwem, że ważne jest tworzenie koalicji, że ważna jest jedność w narodzie, że gdy stanowimy jedność, wspieramy się, wtedy trudniej jest nas złamać, rozbić, zniszczyć. 

"Musimy wszyscy trzymać się razem, inaczej z pewnością zawiśniemy osobno." 

~ Benjamin Franklin (1776)

Przeczytamy tu o państwach i społecznościach z Europy, jak i świata, między innymi o Szwajcarii, Szwecji, Atenach, Stanach Zjednoczonych, o włoskich komunach, starożytnej cywilizacji Zapoteków w Ameryce, plemionach germańskich, Chinach, Indiach, Związku Radzieckim, znajdziemy nawet kilka zdań o Polsce, o RPA, o Kongo, Bliskim Wschodzie, Turcji czy upadku Republiki Weimarskiej w Niemczech albo końcu demokracji w Chile w latach 70 XX wieku. Autorzy omawiają w wymienionych wyżej krajach narodziny Lewiatanów Ujarzmionych, Despotycznych, Nieobecnych, pokazują jak wygląda życie z danym Lewiatanem, który z nich pozwala na stworzenie państwa o największym potencjale, jakie są konsekwencje dla gospodarczego i społecznego życia obywateli działań Lewiatana Nieobecnego i Despotycznego, porównują cechy gospodarek rozwijających się pod rządami Lewiatanów Despotycznego i Nieobecnego, pokażą czemu niektórym państwom europejskim udało się znaleźć drogę do korytarza i w nim pozostać, a innym się to nie udało, opowiedzą też o lewiatanach papierowych, i jak one powstają, w ostatnich zaś rozdziałach autorzy pokażą, jak Lewiatan Ujarzmiony może wymknąć się spod kontroli, gdy rywalizacja między państwem a społeczeństwem zmieni się w grę o sumie zerowej, i czym ta gra jest, w jaki sposób społeczeństwa przemieszczają się do korytarza i jak można ten proces ułatwić, a także przybliżą wyzwania, z którymi narody muszą się zmierzyć, gdy znajdą się już w korytarzu. 

"Tym niemniej życie z Lewiatanem (Ujarzmionym) to ciągła praca. Naszym zdaniem kluczowe dla stabilności tego życia i zapobiegnięciu utraty swojego miejsca w korytarzu są poszukiwanie, tworzenie i przywracanie równowagi władzy między państwem a społeczeństwem, równowagi między potężnymi i maluczkimi. Efekt Czerwonej Królowej jest oczywiście bardzo pomocny, lecz wszystko opiera się na społeczeństwie, jego władzy, mobilizacji i zdolności do organizowania się." 

"Wąski korytarz" to bardzo ciekawa publikacja, wymaga skupienia i uwagi, ale czyta się ją bardzo dobrze i autorzy potrafią przykuć uwagę czytelnika i go zainteresować omawianymi zagadnieniami. Na uwagę zasługuje też wydanie książki, bo jest bardzo solidne, świetnie się prezentuje na półce,sama książka jest co prawda trochę nieporęczna i ciężka do trzymania przy lekturze, ale to niewielka niedogodność, zawartość książki nam to wynagradza. Treść jest doprawdy pasjonująca, w środku wydania odnajdziemy wklejkę z ciekawymi zdjęciami i ilustracjami, które dodatkowo ubogacają publikację, bogata bibliografia, esej bibliograficzny, źródła map, zdjęć to wszystko udowadnia że autorzy solidnie przyłożyli się do swojej pracy i że publikacja jest bogata w źródła, wyczerpująca, porządnie napisana, przystępnym językiem, który ułatwia lekturę książki i pozwala odnaleźć się w treści publikacji nawet takim laikom jak ja. 

"Wolność kocham i rozumiem 

Wolności oddać nie umiem 

Wolność kocham i rozumiem 

Wolności oddać nie umiem"*

Zdecydowanie polecam Wam "Wąski korytarz. Państwa, społeczeństwa i losy wolności" pióra Acemoglu i Robinsona, bo to bardzo mądra i ciekawa publikacja, traktująca o czymś, co powinno być najważniejszą wartością w życiu każdego z nas i co powinniśmy umieć docenić, dbać o nią, a gdy przyjdzie konieczność walczyć o nią i być nawet gotowym oddać za nią życie, traktująca o wolności. Polecam ! A za egzemplarz do recenzji dziękuję wydawnictwu Zysk i S -ka. 

*Chłopcy z placu broni - "Kocham wolność"