Unikat. Biologia wyjątkowości
Marek Kaczmarzyk

Autorem książki "Unikat. Biologia wyjątkowości" jest profesor Marek Kaczmarzyk (biolog, neurodydaktyk, memetyk, znany również ze strony na Facebooku o nazwie "Neurodydaktyka doktora Kaczmarzyka" oraz z takich książek jak np.: "Szkoła neuronów. O nastolatkach, kompromisach i wychowaniu", "Szkoła memów. W stronę dydaktyki ewolucyjnej", "Strefa napięć").

Dzięki "Unikatowi" łatwiej jest zrozumieć ogromne znaczenie naszej wyjątkowości i różnorodności. Jesteśmy jak płatki śniegu, o których czytamy w pierwszym rozdziale - każdy jest niepowtarzalny, a wpływ na to ma wiele czynników. 

Autor przeprowadza nas m.in. przez zagadnienia biochemiczne, genetyczne, ewolucyjne, neurologiczne, społeczne. Profesor zwraca uwagę na istotny wpływ umiejętności czytania na sukcesy szkolne, porusza kwestę dysleksji ("Niestety, często zanim dyslektyczne dziecko ma szansę docenić własne możliwości, niepowodzenia szkolne determinują jego przyszłość."), ale też zachęca czytelnika do zadawania pytań i poszukiwania na nie odpowiedzi. Każda część jest wzbogacona o liczne nawiązania do literatury, co umożliwia dokładniejsze poznanie omawianych tematów.
 
"Unikat" to lektura bardzo interesująca, ale też wymagająca skupienia i uważności. Nie polecam planowania jej czytania z tzw. doskoku. Zawiera sporo faktów, omówień wyników badań i ciekawostek na temat budowy i funkcjonowania układu nerwowego. Pokazuje przy tym, że każdy z nas jest wyjątkowy i niepowtarzalny (nawet identyczne pod względem genetycznym bliźnięta jednojajowe!). Ostrzegam jednak, że książka jest raczej dla tych, których nie przerażają zagadnienia biologiczne oraz związana z nimi terminologia. Moim zdaniem autor przedstawia wszystko w dość jasny i zrozumiały sposób. Niektóre wyjaśnienia są bardzo obrazowe, jak chociażby to porównujące korę mózgową do dwóch naleśników o konkretnych rozmiarach i sposobie organizacji. Treści są podzielone na rozdziały, które umożliwiają łatwe odnalezienie interesujących nas fragmentów już po przeczytaniu całości.

"Wszystkich, których fascynuje, cieszy, a czasem niepokoi różnorodność i nieprzewidywalność zachowań, predyspozycji, zainteresowań i pragnień, jaką codziennie widzimy u swoich dzieci, uczniów czy wychowanków, zapraszam w podróż do jej biologicznych fundamentów. Spojrzenie z tej perspektywy pozwoli, mam nadzieję, zrozumieć, jak bardzo wyjątkowy, niepowtarzalny i bezcenny jest każdy z nas."

W niniejszej książce autor dzieli się z czytelnikiem szeroką wiedzą. Prezentuje swój temat z różnych punktów widzenia. Z perspektywy biologii, chemii, fizyki, genetyki, psychologii, socjologii.  Człowiek bowiem jest tak złożoną istotą, że mimo wielu aspektów i badań, wszystkiego - zdecydowanie i z pewnością - nie jesteśmy w stanie o nim pojąć. 
        Co wynika z treści? Przede wszystkim fakt, że każdy z nas jest tym tytułowym unikatem. Jest niepowtarzalny i bardzo autonomiczny. Jest nośnikiem zróżnicowanych cech i predyspozycji. Ilu ludzi, tyle reakcji na określoną sytuację. Stąd też wystrzegajmy się - zwłaszcza w pracy z dziećmi - tzw. mierzenia wszystkim jedną miarą. Może się to okazać iście krzywdzące. Blokujące pewne zdolności i tym samym hamujące kreatywny rozwój jednostki. 
      W Unikacie... wyjątkowość każdego dziecka, każdego człowieka została trafnie porównana do płatków śniegu. Każda śnieżynka jest inna. Ma różną budowę. Na jej kształt wpływ ma wiele czynników - wilgotność powietrza, temperatura, zanieczyszczenia. 
Dokładnie tak jest z młodym człowiekiem. Na jego rozwój, na kształtowanie się osobowości i wszelkich zdolności reagowania na bodźce, ma wpływ rodzina, szkoła, środowisko rówieśnicze, itd.

      Nie należy więc nikogo kategoryzować, zamykać w jakieś dziwne ramy  "jednakowości", bo każdy człowiek to zupełnie oddzielna historia.