Tortilla Flat
John Steinbeck

"Tortilla Flat " to kolejna powieść mojego ulubionego amerykańskiego pisarza i noblisty Johna Steinbecka.
Została opublikowana po raz pierwszy w 1935roku.
Teraz powraca w nowej szacie graficznej, subtelnej i wymownej dzięki Wydawnictwu prószyński.
Książki autora miałam przyjemność czytać wiele lat temu, ale nowe wydania skusiły mnie by wam je pokazać.

Monterey to niewielkie miasteczko,w którym tuż po zakończeniu I wojny światowej mieszka grupa paisanos czyli potomków hiszpańskich konkwistadorów.
To lekkoduchy, których łączy głęboka pogarda do pracy, żyją z kradzieży i resztek wyżebranych w restauracjach.
Czas spędzają na spaniu, zalotach oraz upajaniu się winem.
Tytułowa Tortilla Flat to dzielnica, w której mieszka Danny, a jego częstymi bywalcami jest Jezus Maria, Pilon i Pablo. Razem tworzą coś w rodzaju komuny i przeżywają szereg przygód. Czasem mają one podłoże zabawne, ale zdarzają się i tragiczne w skutkach.
"Tortilla Flat" to jedna z łatwiejszych i prostych książek autora. Prosta historia, która rozbawia, zasmuca, wciąga i zastanawia, dziwi, a mimo to chcemy przeczytać do końca bo z czasem bohaterowie stają nam się niezwykle bliscy.
Niewielkich rozmiarów historia, która umili jedno z tych szaro-burych wieczorów.

Pieśń lekkoduchów

Nikt nie potrafi z taką dozą sympatii i humoru pisać o marginesie społecznym, jak John Steinbeck i nawet w tak wczesnym dziele, jakim jest "Tortilla Flat", widać  kierunek w jakim podaży jego twórczość. W przeciwieństwie do jego największych dzieł jakimi są "Grona gniewu" i "Na wschód od Edenu" nie jest to powieść tak monumentalna i przesycona powagą, chociaż nie brakuje w niej dramatycznych wydarzeń.

To niezwykle trudne zadanie: pisać o ludziach z nizin społecznych - często zachowujących się w sposób bezmyślny, nieodpowiedzialny czy nawet agresywny - tak, by budzili sympatię czytelników. Chociaż bohaterowie "Tortilla Flat" sami są źródłem własnych problemów i życiowych niepowodzeń, ich położenie wydaje się jednocześnie i beznadziejne, i komiczne.

Powieść Steinbecka nie ma fabuły, która podążałaby w jakimś określonym kierunku. To raczej zbiór anegdot o grupce przyjaciół, których życie wypełnia picie alkoholu (lub szukanie okazji do tego), bójki, drobne kradzieże i przygodne stosunki z kobietami. Choć wydawać się może, że egzystencja wyrzutków jest prosta i beztroska, to jednak w powieści nie brak wydarzeń poruszających i smutnych, nawet jeśli dość ograniczone możliwości poznawcze bohaterów sprawiają, że tragiczne sytuacje szybko rozmywają się w codzienności.

"Tortilla Flat" to lekka i przyjemna lektura. Jej największą siłą jest rozbrajająca szczerość, której Steinbeck nigdy nie szczędził swoim czytelnikom, i udowodnienie, że nawet osoby pokroju bohaterów powieści zawiązują przyjaźnie, potrafią być troskliwe i lojalne - oczywiście na miarę swoich skromnych możliwości.

Tortilla Flat to biedna dzielnica w niewielkim miasteczku Monterey. Właśnie tam w jednym domu żyje sześciu mężczyzn. Lekkoduchów połączonych niewinną chciwością oraz miłością do alkoholu. Ludzi o dobrych sercach, choć funkcjonujących według wątpliwej moralności. Ich rzeczywistość wypełniona jest winem lub wymyślaniem, jak alkohol zdobyć. Czasami pojawiają się między nimi kobiety, ale szybko tracą nimi zainteresowanie. Od czasu do czasu wkradają się do ich codzienności inni bohaterowie, ale i oni szybko odchodzą. Jedyne, co jest niezmienne, to ich przyjaźń, niechęć do pracy oraz umiłowanie do wina.

Czarna komedia w wykonaniu Johna Steinbecka, czyli brudy życia podane z humorem. Autor bierze grupę, jaka może wręcz odpychać (brudni, pijani i ciągle kombinujący), ale przedstawia ich w sposób, jaki budzi sympatię. Zdecydowanie to zasługa lekkości powieści i humoru pisarza, ale pod kolorową otoczką jak zwykle można dostrzec brudy rzeczywistości. Tym razem jednak w znacznie mniejszym natężeniu. Bo dlaczego mężczyźni tak kochają upojenie alkoholowe? Czy to kwestia doświadczeń Pierwszej Wojny Światowej? Znudzenia życiem? A może nie ma w tym drugiego dna? Nie ma wyjaśnienia. Nie ma też bliższego przyjrzenia się drugoplanowym bohaterom. Są za to humorystyczne scenki.

,,Tortilla Flat" podobno nawiązuje do legendy o Królu Arturze, ale przyznam, że niekoniecznie to czuję. Danny, jako właściciel domu, zdaje się być najważniejszy w grupie. Reszta darzy go szacunkiem, ale daleko tutaj do relacji Artur--rycerze i obrad przy okrągłym stole. To jednak jedynie moje odczucia.

Co ciekawe -- powieść ta sprawiła, że Stainbeck został oskarżony o rasizm przez powielanie stereotypów o meksykańskich Amerykanach, ale tytuł z czasem został uznany jedynie za niegroźny tekst humorystyczny. W końcu autor bawi się w nim różnymi formami komizmu, a doprawia to lekkością formy. Każdy rozdział stanowi oddzielną przygodę, która zwykle kończy się z humorem, ale znaleźć też można kilka tragicznych momentów. Jeśli przy ,,Ulicy nadbrzeżnej" czy ,,Cudownym czwartku" myślałam, że poznałam wyjątkowo niepoważne oblicze Stainbecka, to nie wiem, co powinnam powiedzieć teraz.


przekł. Jan Zakrzewski


Psst, w 1942 roku powieść została przeniesiona na ekran.

Krótka powieść opowiadająca przygody grupy kalifornijskich  meneli pod przywództwem Dannego, który po odziedziczeniu domów po swoim dziadku stworzył coś w rodzaju komuny. Jedynym zmartwieniem bohaterów jest zdobycie wina, czasem pomoc potrzebującym. Książkę czyta się lekko i przyjemnie, napisana jest z dużym poczuciem humoru.