Shuggie Bain
Douglas Stuart

Bardzo smutna...

Studium upadku
Glasgow ukazane przez Douglasa Stuarta jest miejscem ponurym, przygnębiającym i pozbawionym perspektyw. Bieda materialna i mentalna stanowi tło, które determinuje opowieść o bezwarunkowej i niezachwianej miłości syna do matki. Świat otaczający Shuggie'go  jest wrogi i bezwzględny. Gnębiony przez rówieśników, zmarginalizowany przez ojca, zaniedbany przez uzależnioną matkę chłopiec próbuje przetrwać i zrozumieć, kim tak naprawdę jest. Chociaż brzmi to jak nadmierny natłok nieszczęść jak na życie jednego bohatera, powieści daleko jest do taniego dramatu i grania na emocjach.

Temat biedy i uzależnień jest tak grząski, że wystarczyło jedno nieostrożne posunięcie autora, a całość zaczęłaby trącić fałszem. A jednak największą siłą powieści Douglasa Stuarta jest rozbrajająca autentyczność. Skomplikowana relacja między matką a synem jest przedstawiona w sposób szczery i poruszający. Dziecko, które bez względu na wszystko kocha matkę i stara się ją ochraniać w miarę swoich możliwości (a nawet ponad nie) i matka, która jako jedyna bezwarunkowo kocha głównego bohatera takiego jakim jest, jednak przez swoje uwikłanie w nieudane związki i alkohol, nie potrafi dać swojemu dziecku wszystkiego na co zasługuje - stabilności, bezpieczeństwa, poczucia, że jest dla niej najważniejsze.

Shuggie Bain jest powieścią, nad którą wszelkie zachwyty wydają się być uzasadnione. Znakomite kreacje bohaterów, język, który idealnie oddaje atmosferę otoczenia oraz obraz skomplikowanych relacji i układów rodzinnych (w tym uzależnienia i współuzależnienia) zasługują na uznanie. Jest również w tej powieści - wbrew całej brutalnej rzeczywistości - pewna tkliwość i jakaś nadzieja, która ostatecznie pomimo całego brudu i  podłości pozostaje nieskalana.

Susan Forward w książce pod tytułem „Toksyczni Rodzice” napisała, że „w rodzinach alkoholików tak dużo energii wydatkuje się na bezskuteczne próby uratowania osoby uzależnionej, że nie ma już czasu i miejsca na zaspokojenie potrzeb dzieci". I w książce też - tak naprawdę główną jej bohaterką jest Agnes Bain, matka Shuggiego. Kobieta piękna, dumna, marząca o innym życiu, ciągle łudząca się nadzieją spotkania swojej miłości. A ponieważ marzenia się nie spełniają, radzi sobie w jedyny znany sobie sposób - ucieka w alkohol, który choć na chwilę przynosi jej ukojenie. To przejmujący, sensualny a jednocześnie niezwykle naturalistycznie przedstawiony obraz upadku osoby uzależnionej. W tym pozbawionym podstawowego bezpieczeństwa świecie jest Shuggie, najmłodszy syn Agnes. Towarzyszymy mu przez 10 lat, a poznajemy jako pięciolatka. Te dziesięć lat to opowieść o relacji dziecka z uzależnionym rodzicem. A Shuggie różni się od innych dzieci - jest delikatny, wrażliwy, nie interesuje się sportem, lubi bawić się lalkami. Oczywiste więc jest, że w robotniczym Glasgow lat 80-tych spotyka się z odrzuceniem, wyśmianiem. Tylko Agnes kocha go takim jakim jest, nie próbuje zmieniać, uczy znosić upokorzenia z podniesioną głową. Opowieść przygnębiająca, bolesna, dotkliwa. Ale też wiedziałam od pierwszej strony, że chociaż wiele razy będę chciała ją porzucić, uciec od tych emocji, nie zrobię tego. Autorowi bowiem udało się coś niezwykłego - połączył ogromną dawkę cierpienia z równie wielką dawką miłości.