Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju
Jacek Bartosiak

Świat znalazł się na krawędzi zmian, które ukształtują nowy porządek XXI wieku. Dynamika globalnych przeobrażeń wymusi na nas konieczność zrozumienia na nowo znaczenia przestrzeni, w której żyjemy – obszarów położonych w sąsiedztwie, jak i tych pozornie dalekich, ale które wpływają na sukces lub porażkę Rzeczpospolitej.
Wiele przyczyn skłaniało do napisania tej osobistej książki. Jest ona wynikiem refleksji, rozmów, spotkań, symulacji i gier wojennych, licznych podróży za Atlantyk i nad Pacyfik, do Ameryki i przez masy lądowe Eurazji. Po to, by zrozumieć położenie Polski. W czasie, przestrzeni i geostrategii – mówi Jacek Bartosiak.

Geopolityka i geostrategia. Realność i konieczność.

W pierwszym rozdziale swojej obszernej monografii Jacek Bartosiak opisuje zmieniające się geopolityczne otoczenie państwa polskiego w XXI wieku. Autor wyjaśnia zachodzące zjawiska, których jesteśmy świadkami. Przybliża prawa rządzące geostrategią i geopolityką, w tym miękką, jak i twardą siłę, stanowiącą software i hardware geopolityki. Obrazuje system światowy i miejsce Polski na geostrategicznej mapie.

Europa – nasz pępek świata

Druga część publikacji dotyczy systemu światowego oraz Europy w kontekście otoczenia Polski. Pokazuje miejsce Polski na pomoście bałtycko-czarnomorskim w odniesieniu do geopolitycznego teatru na starym kontynencie. Opisuje również geopolityczne zaangażowanie Wielkiej Brytanii oraz Francji.

Lądowe imperium od Wschodu

Trzeci rozdział autor poświęca największemu państwu Mackinderowskiego Heartlandu – czyli Rosji. Imperium, które „wisi” nad losem Rzeczpospolitej oraz narodów pomostu bałtycko-czarnomorskiego. Jest to najobszerniejszy fragment książki, ponieważ wątek ten determinował los i przyszłość Rzeczpospolitej od zawsze. Rozdział dotyczy m.in. usytuowania geopolitycznego tego ogromnego kraju oraz jego geohistorii, w tym toczonych konfliktów.

Geografia powoduje, że Rosja musi mieć silny rząd centralny i centralnie sterowany system gospodarczy, inaczej ma tendencję do rozpadu. Zatem Federacja Rosyjska, żeby zapobiec rozpadowi, bezwzględnie musi rozwiązać dwa problemy geopolityczne: utrzymanie imperium oraz utrzymanie bezpieczeństwa wewnętrznego. Jednocześnie realizacja jednego celu zagraża utrzymaniu drugiego. Są również dwie odwieczne, kluczowe metody realizacji celów strategicznych Rosji: pierwszy to ekspansja na zachód i południe aż do osiągnięcia bezpiecznej flanki i utworzenia stref buforowych. Drugi zaś to opanowanie niezamarzających portów morskich i oceanicznych, by móc zneutralizować problemy, które ma z infrastrukturą jako mocarstwo lądowe.

Przy opisaniu jednej z dwóch najważniejszych sił oddziałujących na Polskę autor wyszedł od ogromnego obszaru poprzez ukształtowanie terenu i obecność dużych spławnych rzek, klimatu warunkującego słabsze rolnictwo, co miało znaczny wpływ na strukturę społeczną tego olbrzymiego państwa.

Autor przedstawia także historię Rosji poprzez pryzmat geopolityki, co rzuca nowe światło na wiele procesów zachodzących w Rosji oraz wcześniejszym ZSRS. Pokazuje wagę obszarów buforowych, których utrzymywanie jest bardzo ważnym elementem strategii rosyjskiej. Jacek Bartosiak obrazuje szczegółowo politykę Rosji wobec Ukrainy i Białorusi, ale również Niemiec i Chin.

Autor opisuje również rosyjski system sprawowania władzy, w tym funkcjonowanie armii. Przybliża również strategie realizowane przez rosyjską armię oraz rosyjską myśl wojskową.

W rozdziale dotyczącym Rosji, autor poświęca również znaczny fragment Arktyce, opisując realia dotyczącego tego miejsca globu.

Analizując wielką państwową strategię władców rosyjskich na przestrzeni dziejów Rosji widać, że powiedzenie XIX-wiecznego brytyjskiego kolonizatora Cecila Rhodesa, iż „ekspansja jest wszystkim”, pasuje do Rosji jak ulał. Rosja rozszerzała swoje władanie w trzech podstawowych fazach: najpierw rozszerzała się nie w kierunku korytarzy potencjalnych inwazji, lecz z dala od nich po to, by stworzyć reduty chroniące swój obszar rdzeniowy i w ten sposób konsolidując rozwój państwa. (…)

Zewnętrzny hegemon

W kolejnym rozdziale zostaje przedstawiony nadal najważniejszy gracz na światowej scenie geopolitycznej, czyli USA. Jest to wielki hegemon, który zdominował półwysep Europejski w XX wieku. Autor mówi również o tym, jaka może być przyszłość Eurazji w XXI w związku ze słabnięciem Stanów
Zjednoczonych.

Stany Zjednoczone zapewniały przez kilkadziesiąt lat takie światowe dobra publiczne, jak: stabilność, mitygowanie ryzyka lokalnych wojen i konfliktów, przywództwo i ustanawianie egzekwowalnych norm dla systemu otwartej i dynamicznie globalizującej się gospodarki światowej oraz bezpieczeństwo linii komunikacyjnych (przede wszystkim morskich) prowadzących do zagranicznych rynków i surowców. Także działania policyjne na peryferiach systemu w razie prób jego zdestabilizowania (przez np. zjawiska terrorystyczne).

Jacek Bartosiak opisuje szczegółowo, już mijającą, postzimnowojenną transformację układu sił na świecie, jak została utrwalona na kilkadziesiąt lat przez system z Bretton Woods oraz NATO. Przybliża również obecne rozłożenie sił na świecie, w tym zaangażowanie USA w ostatnie konflikty zbrojne na Bliskim Wschodzie, Libii, Gruzji i Somalii. Pokazuje je również w kontekście relacji z Rosją. Autor prezentuje także USA w kontekście projektu Nowego Jedwabnego Szlaku.

W strefie zgniotu

W tym fragmencie książki autor przybliża kwestie związane ze znajdującą się pod ogromną presją przestrzenią Polski, ulegającą przemożnym wpływom geopolitycznego Lądu i Morza. Pisze o potrzebie reorganizacji państwa polskiego od wewnątrz i na zewnątrz poprzez poszukiwanie nowej siły.

Polski teatr wojny

Ostatnia część publikacji poświęcona jest polskiemu teatrowi wojny. Autor przedstawia prawidłowości związane z tym zagadnieniem, zarówno w przeszłości - odnosząc się doświadczeń historycznych Polski, szczególnie ze Wschodnim imperium - jak i w przyszłości, ponieważ prawidłowości te są bardzo podobne.

Informacje dodatkowe o Rzeczpospolita między lądem a morzem. O wojnie i pokoju:

Wydawnictwo: Zona Zero
Data wydania: 2018-09-24
Kategoria: Inne
ISBN: 9788380793743
Liczba stron: 700